451. A Tale of two Matrices (II) – waarom mensen zowel goed als slecht zijn
Vorige week hebben we een eerste verkenning doorgevoerd om te achterhalen waarom mensen elkaar zulke verschrikkelijke dingen aandoen. Waarom ze vluchtelingenkampen zuiveren van bepaalde etnische groepen, waarom ze kinderen bombarderen, waarom ze verkrachting als oorlogsstrategie gebruiken. De eerste conclusie luidde dat mensen geneigd zijn om leden van hun eigen groep goed te behandelen, maar dat ze heel anders omgaan met mensen uit een andere groep. In beide situaties, in omgang met een Wij of met een Zij, worden we gestuurd door emoties....
read more450. A Tale of Two Matrices (I) – waarom mensen zowel goed als slecht zijn
Aan het eind van 2023 kijken we terug op een jaar vol rampen. Natuurrampen, zoals de aarbevingen in Turkije en Syrië, of recenter in Marokko. Overtromingen, zoals op dit moment nog in West-Europa, maar eerder en veel rampzaliger in Libië. En bosbranden over de hele wereld, als gevolg van klimaatverandering. Toch zijn het waarschijnlijk de menselijke rampen die ons dit jaar het ergst hebben getroffen (en in ieder geval meer slachtoffers hebben gemaakt). De oorlog in Oekraïne. De burgeroorlog in Soedan, met de hernieuwde etnische zuiveringen in...
read more449. Hoe je een monster schept (V, slot)
We zijn bijna aan het einde van onze verkenning van factoren die mensen ‘onmenselijke’ dingen laten doen, van invloeden die mensen tot ‘monsters’ maken – terroristen, oorlogsmisdadigers, etnische zuiveraars. (Het idee achter de ironische titel van deze artikelen is dat we deze factoren bewust zouden kunnen proberen te sturen, als we een effectieve en efficiënte moordmachine zouden willen creëren.) We begonnen dichtbij, zo dichtbij als het maar kan, met de dingen die in het monsterlijke brein gebeuren in de...
read more448. Hoe je een monster schept (IV)
In de afgelopen weken hebben we bekeken hoe het gedrag van een ‘monster’ – een terrorist, lid van een doodseskader of etnische zuiveraar – gevormd wordt. Door het brein in de laatste seconde voor de daad, de zintuigelijke indrukken in de laatste seconden tot minuten van tevoren, de hormoonschommelingen in uren tot weken voordien, de veranderingen in de hersenen van maanden tot jaren voor de actie en de politieke overtuigingen die de dader sinds zijn (jonge) volwassenheid heeft opgedaan. Vandaag gaan we verder met de...
read more447. Hoe je een monster schept (III)
Dus. We bekijken invloeden binnen en buiten daders van monsterlijkheden als etnische zuiveringen of terreuraanslagen, om te kijken hoe deze wandaden mogelijk zijn. De afgelopen weken zagen we hoe het brein in de fractie van een seconde voor de actie functioneert, en hoe, binnen een paar tellen tot een paar minuten voor de daad, indrukken van buiten invloed uitoefenen. En hoe hormonen ons gedrag beïnvloeden, van uren tot weken vooraf. Vandaag wil ik de limiet van invloeden verder terugduwen, tot jaren voor de moordpartij. Hoe zijn in die...
read more446. Hoe je een monster schept (II)
Vorige week begon ik een analyse van de wreedheden die een terrorist of soldaat kan plegen – of liever, van de omstandigheden die iemand ertoe kunnen brengen om zoiets ‘onmenselijks’ te doen als een pogrom of een moordpartij in een vluchtelingenkamp. We volgen hierbij de lijst van ‘oorzaken’ of invloeden van Robert Sapolsky, die pleit voor een weging van zoveel mogelijk relevante factoren. We bekeken vorige week de werking het brein, waarin, binnen een fractie van een seconde voor de monsterlijke daad, alles...
read more445. Hoe je een monster schept (I)
Een paar weken geleden pleitte ik er op deze plek voor om onze analyses van menselijke wreedheden (zoals die op dit moment plaatsvinden in Israel en Soedan) niet te beperken tot ‘Het zijn monsters!’. Evenmin is het nuttig het onderzoek te focussen op de politieke dimensie (een strijd van A tegen B; oorlog; bezetting; anti-terrorisme; genocide; terrorisme; verzet). Zeg wat praatprogramma’s doen. Om echt te begrijpen wat mensen bezield om een kibboets uit te moorden, een vluchtelingenkamp te zuiveren van een bepaalde...
read more444. De moraal van de inktvis
Twee jaar geleden was de Zuid-Koreaanse serie Squid Game een grote hit op streamingdienst Netflix. Netflix is nooit scheutig met echte kijkcijfers, maar het bedrijf liet weten dat in die herfst Squid Game de best bekeken show ooit op Netflix was, bovenaan de ranglijst in 94 landen. In de eerste vier weken na het uitkomen werd de serie in 142 miljoen huishoudens bekeken, in totaal gedurende 1.65 miljard uur. Squid Game gaat over een geheime wedstrijd tussen 456 armlastige spelers om de prijs van 45,6 miljard won, de Zuid-Koreaanse munt-eenheid...
read more443. Dagverlichting: grot
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees allereerst het volgende verhaal: De Grot – Plato Er was eens een lange, diepe grot. Onderin de grot zaten mensen, en die zaten daar vanaf...
read more442. Monsters bestaan niet
Na de aanvallen van Hamas-strijders op Israel werd alom gereageerd met afschuw en onbegrip. De terroristen werden ‘monsters’ genoemd, of ‘menselijke dieren’ (door de Israëlische minister van defensie). In meerdere talkshows hield de analyse op met de verzuchting dat het hier simpelweg mensen betrof met een ‘andere cultuur’ en ‘andere waarden’. We zien in deze onwil om daders te begrijpen een diep menselijke neiging – en een tegenstrijdigheid. Enerzijds zijn we door kwaadaardige acties...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
