438. Gastblog: uit de correspondentie van een bederver
Aan: jopf. khr. mdt. Slijmschroef, hoofd West-Europa Betreft: bederf Nederland derde kwartaal 2023 Algemene situatie: in het algemeen staan de zaken in Nederland er goed voor. Erkende en betrouwbare splijtzwammen als stikstof, migratie, transseksualiteit en de wolf werpen nog steeds hun verrotte vruchten af. Er zijn echter ook een paar zorgwekkende tendensen. Na de val van het kabinet Rutte-IV was er even een onrustbarende trend om over gemeenschap en bestaanszekerheid te praten, maar onze collega’s van marketing en pr hebben daar hun...
read more437. Dagverlichting: rouw
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees het volgende verhaal: Orpheus en Euridyce Orpheus was de beroemdste zanger van Thracië, ja van heel Griekenland. Van zijn moeder, de muze...
read more436. Handleiding voor het kwaad
In de laatste maanden heb ik op deze plek uitgebreid de bestaanswijze en de verschijningsvormen van het kwaad besproken. Eén van de inzichten daarbij was dat we vaak slechte doen omdat we niet zien dat we immoreel bezig zijn. Alle mensen hebben de aanleg om goed en kwade dingen te doen – en komen vaak in situaties terecht waarin het rationeel is om een negatieve, non-coöperatieve, een immorele keuze te maken. En als mensen die slechte keuze overwegen (of achteraf erop reflecteren) zijn ze geneigd om zichzelf te bedriegen en te redenen...
read more435. Dagverlichting: zwerven
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees het volgende verhaal: De Vliegende Hollander Lange jaren voer een vervloekt schip over de zeven zeeën. Vreselijk was het om aan te zien, met...
read more434. De verschijning van het kwaad
In ons morele universum, zogezegd, is er door de ontwikkeling van onze morele emoties en de reflectie daarop een soort heilige drieëenheid ontstaan waarop onze moraal gebaseerd is. Allereerst het idee dat de regels die ons morele leven reguleren – wees eerlijk, handel wederkerig – een objectief bestaan hebben en ons zijn gegeven, dat we ze moeten volgen. De gedachte dat er een morele wet is. In feite heeft de evolutie die wet geschapen toen onze sociale emoties en ons bewustzijn voldoende ontwikkeld waren – voorheen was de...
read more433. De ontologie van het kwaad (V, slot)
De afgelopen weken heb ik mij gebogen over het fenomeen van het kwaad, geïnspireerd door literaire verbeeldingen van het thema in Paradise Lost, Dr. Jekyll and Mr. Hyde en The Confessions of a Justified Sinner. Vorige week bereikte die analyse een tussentijdse, voorlopige conclusie. Kort gezegd: kwaad is een mogelijkheid in de Ontwerp Ruimte van het leven, die werkelijk is geworden nadat dieren wederzijdse samenwerking hadden ontdekt, sociaal-morele emoties hadden ontwikkeld en het vermogen hadden gekregen om op hun handelingen en de...
read more432. Ontologie van het Kwaad (IV)
Wat is het Kwaad? (Of is ‘het kwaad’, met kleine letter, toepasselijker?) Is het slechts het niet kennen van het goede, zoals Socrates dacht? Of, in de woorden van Augustinus, puur de afwezigheid van het goede? Of is kwaad het niet bevolgen van de catgorische imperatief (Kant)? Filosofen en theologen hebben de laatste duizenden jaren geprobeerd om het kwaad te begrijpen, grotendeels vanuit een bepaalde openbaring – een verhaal over God. Redenerend over de aard van een volmaakte, almachtige en goede Schepper kwamen ze...
read more431. Ontologie van het Kwaad (III)
Hoe is de moraal in de wereld gekomen? Hoe komen we aan begrippen als goed en kwaad? Hoe komt het dat we morele oordelen vellen, een geweten hebben, ons schamen? Dit is een ingewikkelde vraag, maar misschien vinden we een ingang als we proberen te analyseren hoe een verschijnsel als altruïsme mogelijk is geworden – in een wereld waarin het vanzelfsprekend lijkt dat iedereen uit eigenbelang handelt. Vorige week heb ik al verklapt dat volgens mij morele overwegingen (redenen, gedragingen) behoren tot de vrij zwevende redenen (free...
read more430. Ontologie van het Kwaad (II)
In 1941 schreef de Argentijnse auteur Jorge Luis Borges een verhaal over een denkbeeldige bibliotheek, De Bibliotheek van Babel, die alle mogelijke boeken van het universum bevat. De opslag bestaat uit duizenden (of miljoenen, of oneindig veel) zeshoekige ruimtes (zoals in een honingraat) verbonden door luchtkokers en gevuld door balkons met boekenrekken. Wanneer je aan de reling van die balkons staat en naar boven of beneden kijkt, zie je nergens een einde. En niemand heeft ooit een zeshoek gevonden die niet door zes andere hexagons omgeven...
read more429. Ontologie van het kwaad (I)
Naar het schijnt heeft de Schotse auteur Robert Louis Stevenson zijn beroemde werk The Strange Case of Dr. Jekyll and Mister Hyde twee keer geschreven. Eerst raffelde hij het werk in drie dagen af, nadat hij het basisidee in een droom had gekregen. Als ‘eenvoudig’ misdaadverhaal liet hij het werk aan zijn vrouw Fanny lezen, die adviseerde het als een allegorie van menselijk goed en kwaad te herschrijven. Stevenson verbrandde de eerste versie en schreef, opnieuw in een paar dagen, een nieuwe – het verhaal dat we nu kennen. De...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
