469. Komedie als ultiem epos (III)
Twee weken geleden zette ik de serie over heldenverhalen voort met een analyse van wat iemand nu tot een held(in) maakt. Ik volgde daarbij de lijn van Joseph Campbell in diens weergave van de ‘mono-mythe’, de rode draad die overal in de wereld terugkeert in mythische heldenverhalen. Een held is volgens Campbell iemand die een ontwikkeling doormaakt van klein naar groot, van ik naar Wij, van egocentrische tragedie naar gemeenschappelijke komedie. De held, dus, is de man of vrouw die in staat is zich voorbij zijn persoonlijke en lokale historische beperkingen te vechten, richting...
Read More468. Komedie als ultiem epos (II)
Vorige week hervatten we de analyse van heldenverhalen of epen, nu bezien vanuit het begrip van de held. Wat is een held eigenlijk? Het werk van Joseph Campbell volgend, stelde ik dat helden mensen zijn die succesvol de overgang hebben gemaakt van egocentrisch kind naar volwassene, naar een persoon die zich om de Ander, de Gemeenschap, het Wij bekommert – en daarbij strijdt tegen degene die deze overgang niet succesvol heeft gemaakt: de persoon met het grote ego, die anderen wil overheersen en uitbuiten. De zondaar, de schurk, de tiran. Een geslaagd mensenleven is er dus ook een...
Read More467. Komedie als ultiem epos (I)
Op deze plek heb ik het de laatste jaren vaak over epen, gehad, heldenverhalen, en over de lessen die we daaruit kunnen leren. Ik volgde daarbij het onderscheid, ooit gemaakt door C.S. Lewis, tussen epen die alles bij het oude laten (de Homerische verhalen, de Noorse mythen) en epen die ons verder brengen, die de wereld bij het einde anders achter laten dan bij het begin. Voorbeelden uit die laatste categorie zijn de Aeneis en Paradise Lost. Deze keer wil ik heldenverhalen van een andere kant bezien, namelijk om te onderzoeken wat heldenverhalen eigenlijk zijn, of beter: wat een held...
Read More427. Zo boven, zo beneden, zo in het midden
Van theoloog Harry Kuitert komt de beroemde uitspraak “Alle spreken over Boven komt van beneden, ook het spreken dat beweert van Boven te komen.” Kuitert bedoelde hiermee dat alle geloof een zaak van menselijke verbeelding is – dat we zaken van beneden, op aarde, projecteren op boven, de hemel – en dat er geen werkelijk ‘spreken van Boven’, dat wil zeggen Gods woord of hemelse boodschap, bestaat. Wanneer mensen aan God denken, aan Jezus, aan engelen, pakken ze menselijke eigenschappen en vergroten die uit. Ze stellen zich de moreel meest hoogstaande mensen...
Read More407. Een nieuw kerstverhaal
In de afgelopen weken besteedde ik aandacht aan Richard Wagners operacyclus Der Ring des Nibelungen. Het spoor van Wagners muzikale thema’s volgend beschreef ik hoe Natuur, Macht, Heldendom en Liefde zich in vier opera’s ontwikkelen en hoe Wagner daarmee de geschiedenis (en het heden) van de mensheid kenschetst. Vandaag wil ik de analyse van de Ring afronden met een soort van moraal en betogen dat Wagners verhaal de status van kerst- of nieuwjaarsverhaal verdient – dat de sage van Wotan, Alberich, Brünnhilde en Siegfried het verdient om elke winterzonnewende verteld te...
Read More406. Transformerende liefde
Als sluitstuk van een analyse van Richard Wagners Ring des Nibelungen wil ik vandaag de finale van dat werk bespreken en beschrijven hoe Wagner de dilemma’s die in vier opera’s gegroeid zijn aan het eind (gedeeltelijk) oplost. We kwamen de vorige keer, bij de schets van Liefde in de Ring, op een punt dat alles verloren leek. In deel 1, zijn de liefde van Alberich voor de Rijndochters en van reus Fasolt voor liefdesgodin Freia al op een deceptie uitgelopen, wat leidt tot een afzweren van liefde en een strijd om de macht. De goden van Walhalla die daarbij een tegenwicht moeten...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
