510. Furie in Gaza
De afgelopen weken heb ik, in de analyse van tragische sterfgevallen, meerdere malen de grote tragediecyclus van Aischylos, de Oresteia, aangehaald. Ik deed dat vanuit het perspectief van twee hoofdpersonen, koning Agamemnon en koningin Klytaimestra. De trilogie als geheel heeft echter ook een interessante boodschap, die ik vandaag wil bespreken. En die boodschap heeft ook relevantie voor de huidige tijd, 2500 jaar na Aischylos. In het kort: in de Oresteia schetst Aischylos de ontwikkeling van het Atheense rechtssysteem – en die schets vertelt ons iets over het huidige conflict tussen...
Read More509. Le monstre c’est moi
In het toneelstuk Orestes van Euripides houdt Elektra, zus van Orestes, een inleiding. Ze vertelt hoe haar broer op bevel van de god Apollo wraak heeft genomen op hun moeder, Klytaimestra, voor haar moord op hun vader Agamemnon. Ze stelt daarbij dat een meisje Klyaimestra’s redenen niet mag onthullen en dat ze daarom de wereld ernaar laat raden. Ik heb dit altijd een raadselachtige uitspraak gevonden – en ook een onbevredigende. Als je bij Klytaimestra’s moord op haar echtgenoot alleen zegt: ze zal haar redenen gehad hebben, maar daar kunnen we niks over zeggen, dan berooft...
Read More508. Orwells waarschuwing
In 1948 publiceerde de Britse schrijver George Orwell een uitgebreide waarschuwing over totalitaire regimes. En nee, het was niet zijn beroemde Nineteen Eighty-four, dat pas een jaar later zou uitkomen. Het was een essay van vijftig pagina’s over de kostschool waar hij van zijn achtste tot dertiende had verbleven, getiteld Such, Such Were the Joys. De titel is uiteraard ironisch, of zelfs sarcastisch bedoeld, want Orwell (onder zijn echte naam Eric Blair) had naar eigen zeggen een afschuwelijke tijd op St. Cyprian’s, de ‘prep-school’ waar hij werd klaargestoomd voor...
Read More507 Bullshit voorbij de spin
Vorige week besprak ik de ontwikkelingen rondom schijngebeurtenissen in de politiek, of beter: politiek als schijngebeurtenissen. En ik moest concluderen dat schijngebeurtenissen nu veel meer de politiek kenmerken dan negen jaar geleden, toen ik er voor het eerst over schreef. Toen beheersten schijngebeurtenissen de campagnes, nu vormen ze ook groot deel van het bestuur. Het andere begrip dat ik in 2016, naar aanleiding van de opkomst van Donald Trump, oppakte was een notie van filosoof Harry Frankfurt, bullshit. Tenminste: Frankfurt heeft dit begrip natuurlijk niet bedacht, maar uitgelegd....
Read More506. Regeren als schijngebeurtenis
In 2016, bij de opkomst van Donald Trump, signaleerde ik hoe zijn kandidatuur een sluitstuk en hoogtepunt vormde van twee verwante ontwikkelingen: de politiek als schijngebeurtenis en de politieke retoriek als bullshit. Hoe staat het, bijna tien laar later, met die ontwikkelingen? Laat me even recapituleren wat de bovenstaande begrippen inhouden: Een schijngebeurtenis is een gebeurtenis die louter wordt opgevoerd om (door media) verspreid te worden, in de hoop om zichzelf te vertakken in meer schijngebeurtenissen. Schijngebeurtenissen worden opgevoerd omdat de gewone werkelijkheid onze...
Read More505. Het kind als burger
De afgelopen week verschenen er berichten in de kranten waarin gesuggereerd werd dat het democratisch gehalte van de Nederlandse samenleving onder druk staat. Allereerst presenteerde de Raad van State haar jaarverslag over 2024 en signaleerde dat ook in ons land het ‘democratisch normbesef’ niet vanzelfsprekend is. Vicepresident Thom de Graaf onderstreepte deze boodschap in enkele interviews. De Graaf vertelt daarin dat niet alleen wereldwijd democratieën plaatsmaken voor autocratieën, maar dat de processen die daarmee gepaard gaan, de aanval op instituties als rechtspraak,...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
