Beste Gluipworm,
Ik zag het nieuws over de laatste hydroxychloroquine-studie. Aan de ene kant is het jammer dat jullie hoax na drie jaar een roemloos einde vindt. Aan de andere kant: het is een felicitatie waard dat jullie het zo lang vol hebben gehouden, veel langer dan de collega’s van ivermectine die al in 2021 het bijltje erbij neer moesten gooien.
Wat me vooral aansprak was de manier waarop jullie overal de zwakke plekken wisten te benutten, zowel bij het lekenpubliek als bij doorgewinterde wetenschappelijke professionals.
Natuurlijk wisten we al dat er een fase in de Covid 19-pandemie zou aanbreken waarbij men krampachtig op zoek zou gaan naar wondermiddelen: remdesivir, hydroxychloroquine, ivermectine… Zo’n fase treedt in elke pandemie op. Een pandemie werkt een beetje zoals rouw, zij het met een wat andere volgorde van stemmingen:
- Ontkenning (ons zal niks gebeuren, de ziekte treft alleen China, alleen Italië, alleen Brabanders, alleen carnavalsvierders, alleen ouderen en kwetsbaren…)
- Onderhandelen (ik krijg geen covid als ik X doe of Y eet; er zijn effectieve middelen tegen die de overheid onder de pet houdt maar allang bestaan, zoals een anti-malaria middel of een medicijn tegen tropische wormen)
- Woede (waarom werkt de overheid/het RIVM/de farmaceutische industrie die gemakkelijke remedies eigenlijk tegen? wat zit daar achter? het is allemaal een complot!)
- Depressie (ze luisteren toch niet naar ons, wij zijn de nieuwe joden in een nieuwe holocaust)
En als het aan ons bedervers ligt zal de vijfde fase van Aanvaarding nooit worden bereikt.
Wat complotdenken natuurlijk enorm aanwakkert is de neiging van mensen om hun eigen kennis te overschatten. Vraag aan een willekeurige persoon of hij weet hoe een toilet werkt, of een ritssluiting, en hij zal ja zeggen. Maar als hij vervolgens moet uitleggen hoe deze zaken precies functioneren zal blijken dat hij er maar een vaag, en waarschijnlijk foutief, idee van heeft. En precies zo met zaken die de pandemie betroffen. De meeste mensen die de discussies op sociale media volgden waren ervan overtuigd dat zij een aardig begrip hadden van de werking van het immuun systeem, of van een mRNA-vaccin, of van de verhouding tussen RIVM en regering, of hoe een medisch onderzoek wordt gevoerd. Maar als je zou vragen om deze zaken nauwkeurig te beschrijven zou zijn gebleken dat vrijwel niemand daartoe in staat zou zijn.
Mensen overschatten altijd hun kennis en onderschatten altijd hun onwetendheid. Zelfs als ze toegeven dat ze ergens niet zoveel van weten zal het zo zijn dat ze er nog minder van weten dan ze al dachten – en er vaak niets van weten en begrepen hebben. Maar dat dat zal ze niet tegenhouden een mening te vormen. Bless them, zouden onze Engelse collega’s zeggen. (Maar niet echt, natuurlijk.)
En natuurlijk zijn mensen ook minder kritisch dan ze zelf denken. Aanhangers van alternatieve middelen zijn super sceptisch tegenover de ‘gevestigde’ waarheid en menen daarom dat ze ‘wakker’ zijn – terwijl anderen slapen. Zij zijn alerte wolven, de anderen suffe sheeple. Daarbij accepteren ze totaal onkritisch de effectiviteit van hydroxychloroquine, alleen omdat een huisarts uit Limburg zegt dat het werkt. En ze negeren het oordeel van het gehele medische establishment omdat ze twee filmpjes op Youtube hebben gezien.
Dat is fijn werken voor ons.
In het algemeen geldt voor bedervers: speel op de emotie, niet op de feiten. En op de man, niet op de bal. De beste manier om kwakzalverij aan de man te brengen is niet om met zogenaamde successen aan te komen (de lamme die na het nuttigen van wat wrattenschraapsel zijn krukken weggooit en begint te dansen), maar om de angst voor de ziekte aan te jagen. Of de woede jegens de ‘samenzwerende’ elite die het arme volk een werkzame remedie onthoudt.
Het meest dankbaar voor ons zijn die mensen, gelukkig een aanzienlijke minderheid, die als intuïtief gelden. Mensen die feiten wegwuiven omdat ze voelen dat iets zus of zo in elkaar steekt. Mensen die in een oogwenk ergens een betekenisvol patroon zien, die geloven dat alles een diepere laag heeft. Mensen die bij Kleurloze groene ideeën slapen wild niet denken ‘onzin’ of ‘poëtisch’ maar ‘ja, zo zit het’ of ‘dat is diep’.
Emotie, intuïtie, zelfoverschatting, kritiekloze acceptatie (of beter: selectieve kritiek). Samen staan ze garant voor de snelle verspreiding van complot-theorieën, voor het brede geloof in wondermiddelen en een uitbraak van de daarbijbehorende stammenstrijd. Maar natuurlijk is eerst nodig dat we voorvechters vinden in wetenschappelijke kringen – een omgeving waar emotie wordt gewantrouwd, intuïtie weerlegd wordt, zelfoverschatting wordt ontmoedigd en kritiek niet beperkt wordt tot onwelgevallige feiten. Hoe doen we dat dan? Hoe vinden we wetenschappelijke kampioenen die wondermiddelen bepleiten – zonder veel bewijs?
Jouw hydroxychloroquine-ploeg heeft hier veel vernieuwend werk gedaan, al hadden jullie natuurlijk eeuwen onderzoek om op voort te bouwen. Wetenschappers hebben, weten we intussen, hun eigen vooroordelen en feilbare onderzoeksgewoonten – naast de gewone menselijke fouten, waartegen het wetenschappelijk bedrijf hen niet altijd kan beschermen.
Wetenschappers hebben de neiging om stappen over te slaan. Is het computermodel veelbelovend? Stuur alvast een persbericht. Werkt het in een petrischaal met bacteriën? Sluit maar vast een contract voor de productie. Beschermt het kleine knaagdieren? Vraag maar vast goedkeuring voor mensen aan. Helpt het bij resusapen? Schakel de GGD maar vast in.
Bovendien halen wetenschappers vaak hun gegevens uit een enkele groep patiënten, zonder dat er een controlegroep is om het resultaat in perspectief te zetten. Of ze selecteren hun groep achteraf, door gunstige voorbeelden eruit te filteren. Of ze hebben niet voldoende gegevens over de betroffen personen om te weten of gunstige effecten van een geneesmiddel afhingen of van een andere factor. Of de onderzochte groep is te klein om relevante gegevens te leveren. Of het aantal onderzoeken is zelf te klein om conclusies te kunnen trekken (één onderzoek is geen onderzoek). Allemaal heel begrijpelijke verschijnselen waar wij veel mee kunnen – om twijfel te zaaien of juist om overdreven zekerheid te wekken.
En als onderzoekers alles volgens het boekje doen, zijn er wetenschappelijke tijdschriften waar we invloed op uit kunnen oefenen, volgens de regel: een onderzoek met een nieuwe en verrassende uitkomst wint het (als het om publicatie gaat) altijd van onderzoeken met resultaten die niet nieuw zijn (het bekende oude vaccin werkt inderdaad) of niet verrassend (het nieuwe medicijn werkt niet). Zo wint een panacee het altijd van een minder alomvattend middel, een doorbraak altijd van een herhalingsrecept. En dat is goed voor ons.
Op hoger niveau wordt nog besproken of we nog verder in de exploitatie van covid blijven investeren of dat we ons op een nieuwe, onvermijdelijke pandemie gaan richten, zodat wij beter voorbereid zullen zijn dan de mensheid. Zodat we hen weer een steen voor de voeten kunnen gooien waaraan ze zich een tweede maal stoten. Ik houd je op de hoogte.
Begerige groet,
je mentor,
Ratzweer
Geef een filosofisch gesprek cadeau!
