435. Dagverlichting: zwerven
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees het volgende verhaal: De Vliegende Hollander Lange jaren voer een vervloekt schip over de zeven zeeën. Vreselijk was het om aan te zien, met zwarte, haveloze zeilen, eeuwig omgeven door troebele...
Read More434. De verschijning van het kwaad
In ons morele universum, zogezegd, is er door de ontwikkeling van onze morele emoties en de reflectie daarop een soort heilige drieëenheid ontstaan waarop onze moraal gebaseerd is. Allereerst het idee dat de regels die ons morele leven reguleren – wees eerlijk, handel wederkerig – een objectief bestaan hebben en ons zijn gegeven, dat we ze moeten volgen. De gedachte dat er een morele wet is. In feite heeft de evolutie die wet geschapen toen onze sociale emoties en ons bewustzijn voldoende ontwikkeld waren – voorheen was de wet slechts een mogelijkheid, een free floating...
Read More433. De ontologie van het kwaad (V, slot)
De afgelopen weken heb ik mij gebogen over het fenomeen van het kwaad, geïnspireerd door literaire verbeeldingen van het thema in Paradise Lost, Dr. Jekyll and Mr. Hyde en The Confessions of a Justified Sinner. Vorige week bereikte die analyse een tussentijdse, voorlopige conclusie. Kort gezegd: kwaad is een mogelijkheid in de Ontwerp Ruimte van het leven, die werkelijk is geworden nadat dieren wederzijdse samenwerking hadden ontdekt, sociaal-morele emoties hadden ontwikkeld en het vermogen hadden gekregen om op hun handelingen en de bijkomende emoties te reflecteren. De eerste twee...
Read More432. Ontologie van het Kwaad (IV)
Wat is het Kwaad? (Of is ‘het kwaad’, met kleine letter, toepasselijker?) Is het slechts het niet kennen van het goede, zoals Socrates dacht? Of, in de woorden van Augustinus, puur de afwezigheid van het goede? Of is kwaad het niet bevolgen van de catgorische imperatief (Kant)? Filosofen en theologen hebben de laatste duizenden jaren geprobeerd om het kwaad te begrijpen, grotendeels vanuit een bepaalde openbaring – een verhaal over God. Redenerend over de aard van een volmaakte, almachtige en goede Schepper kwamen ze vervolgens vaak in problemen als ze al het overvloedige...
Read More431. Ontologie van het Kwaad (III)
Hoe is de moraal in de wereld gekomen? Hoe komen we aan begrippen als goed en kwaad? Hoe komt het dat we morele oordelen vellen, een geweten hebben, ons schamen? Dit is een ingewikkelde vraag, maar misschien vinden we een ingang als we proberen te analyseren hoe een verschijnsel als altruïsme mogelijk is geworden – in een wereld waarin het vanzelfsprekend lijkt dat iedereen uit eigenbelang handelt. Vorige week heb ik al verklapt dat volgens mij morele overwegingen (redenen, gedragingen) behoren tot de vrij zwevende redenen (free floating rationales, de term is van filosoof Daniel...
Read More430. Ontologie van het Kwaad (II)
In 1941 schreef de Argentijnse auteur Jorge Luis Borges een verhaal over een denkbeeldige bibliotheek, De Bibliotheek van Babel, die alle mogelijke boeken van het universum bevat. De opslag bestaat uit duizenden (of miljoenen, of oneindig veel) zeshoekige ruimtes (zoals in een honingraat) verbonden door luchtkokers en gevuld door balkons met boekenrekken. Wanneer je aan de reling van die balkons staat en naar boven of beneden kijkt, zie je nergens een einde. En niemand heeft ooit een zeshoek gevonden die niet door zes andere hexagons omgeven is. Bewoners van de bibliotheek speculeren over de...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
