471. Politieke schismogenese
Een jaar geleden wijdde ik een paar artikelen aan het begrip schismogenese, het idee van antropoloog Gregory Bateson dat er twee manieren zijn hoe een scheiding tussen mensen of groepen kunnen ontstaan: symmetrische schismogenese, zoals in een wapenwedloop, en complementaire schismogenese, zoals tussen agressor en onderworpene. Bateson concludeerde uit zijn antropologische onderzoekingen dat er twee patronen van verandering zijn in onderlinge relaties: gedrag kan hetzelfde gedrag uitlokken (assertiviteit van A voert tot assertiviteit van B)...
read more470. Dagverlichting: dood
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees eerst het volgende verhaal: De schedel De geleerde Zhang Heng reed met zijn wagen door de velden, toen hij een schedel zag liggen aan de kant...
read more469. Komedie als ultiem epos (III)
Twee weken geleden zette ik de serie over heldenverhalen voort met een analyse van wat iemand nu tot een held(in) maakt. Ik volgde daarbij de lijn van Joseph Campbell in diens weergave van de ‘mono-mythe’, de rode draad die overal in de wereld terugkeert in mythische heldenverhalen. Een held is volgens Campbell iemand die een ontwikkeling doormaakt van klein naar groot, van ik naar Wij, van egocentrische tragedie naar gemeenschappelijke komedie. De held, dus, is de man of vrouw die in staat is zich voorbij zijn persoonlijke en...
read more468. Komedie als ultiem epos (II)
Vorige week hervatten we de analyse van heldenverhalen of epen, nu bezien vanuit het begrip van de held. Wat is een held eigenlijk? Het werk van Joseph Campbell volgend, stelde ik dat helden mensen zijn die succesvol de overgang hebben gemaakt van egocentrisch kind naar volwassene, naar een persoon die zich om de Ander, de Gemeenschap, het Wij bekommert – en daarbij strijdt tegen degene die deze overgang niet succesvol heeft gemaakt: de persoon met het grote ego, die anderen wil overheersen en uitbuiten. De zondaar, de schurk, de tiran....
read more467. Komedie als ultiem epos (I)
Op deze plek heb ik het de laatste jaren vaak over epen, gehad, heldenverhalen, en over de lessen die we daaruit kunnen leren. Ik volgde daarbij het onderscheid, ooit gemaakt door C.S. Lewis, tussen epen die alles bij het oude laten (de Homerische verhalen, de Noorse mythen) en epen die ons verder brengen, die de wereld bij het einde anders achter laten dan bij het begin. Voorbeelden uit die laatste categorie zijn de Aeneis en Paradise Lost. Deze keer wil ik heldenverhalen van een andere kant bezien, namelijk om te onderzoeken wat...
read more466. Dagverlichting: dageraad
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees eerst het volgende verhaal: Eos en Tithonus Het werd dag en zoals altijd wierp Eos de deuren van het paleis van de zon open, zodat haar broer...
read more465. De wolf is de mens een mens
De afgelopen weken heb ik op deze plek de kwestie ‘wolf’ besproken, volgens de regels van de middeleeuwse disputatio. We bekeken eerst een voorlopige stelling: de wolf moet in Nederland kunnen verblijven; met daarop de belangrijkste tegenwerpingen: Videtur quod, het lijkt erop dat we wolven uit Nederland moeten verjagen, want… (ze veroorzaken schade, we hebben de ruimte niet, etc.). Daarentegen (sed contra)… Tegen de anti-wolf beweringen spraken weer andere argumenten. Vervolgens zagen we dat de pro-wolf...
read more464. Wolf of geen wolf
De vorige week ben ik begonnen met een disputatio over de kwestie wolf, en over de vraag of wolven zich in Nederland moeten kunnen vestigen – of dat we ze (op een of andere manier) moeten verjagen. We waren gebleven bij een eerste reeks van tegenargumenten tegen de redenen om wolven te verjagen (tegen-tegen, dus vóór de wolf). De anti-wolf argumenten waren te verdelen in zes categorieën: – ze veroorzaken grote schade– ze passen niet in een dichtbevolkt land als Nederland– ze zijn indringers uit Oost-Europa– ze veroorzaken...
read more463. De kwestie wolf
Op deze plek heb ik vaker een lans gebroken voor de onderzoeksmethode van middeleeuwse universiteiten, de zogenaamde disputatio. Een disputatio bestaat eruit dat je een stelling op alle voors en tegens onderzoekt. Dat betekent echter niet dat je die in twee lijstjes tegenover elkaar zet, maar dat je bij elk voor de mogelijke tegens zoekt – en bij elk tegen de mogelijke voors (oftewel tegen-tegens). Als je een disputatio goed uitvoert krijg je een soort boom van stellingen en tegenstellingen, argumenten en tegenargumenten, die zich in...
read more462. Dagverlichting: keuze
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig?Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Lees eerst het volgende verhaal: Adam en Eva De slang was de lisitigste van alle dieren die God gemaakt had; en ze zei tot de vrouw: God heeft u...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
