251. Een nieuwe eredienst
Sinds enige jaren heb ik de gewoonte op zondag naar een Bach-cantate te luisteren. Niet alleen voor de hemelse muziek, maar ook omdat ik de cantates als een soort mini-erediensten ervaar, die in vijftien tot dertig minuten een levensbeschouwelijk thema vanuit verschillende kanten belichten. Tegelijk hebben ze de dramatische spanning van een kleine opera. Oorspronkelijk waren de cantates onderdeel van een Lutherse eredienst, opgebouwd rond bepaalde bijbelteksten uit een evangelie en een apostelbrief (afgestemd op de kalender van het kerkelijk...
read more250. Een deel voor het geheel
Eerder heb ik een onderzoek aangekondigd naar de rol en betekenis van heldenverhalen, en dan vooral met het oog op wat ze ons kunnen leren over de aanpak van moderne problemen. Ik gebruik als belangrijkste analytische instrument in dat onderzoek een indeling van schrijver en literatuurwetenschapper C.S. Lewis. Lewis onderscheidt twee soorten van heldenverhalen of epen: Het primaire epos heeft geen richting, geen bedoeling. Het gaat nergens heen. Er is winst en verlies, geluk en ongeluk, maar aan het einde van het verhaal zijn we ongeveer waar...
read more249. Wij zijn onze adem
Je zou kunnen zeggen dat Jalal ad-Din Rumi (1207-1273) de originele Overlevenskunstenaar was. We kennen Rumi vooral van zijn filosofische en mystieke gedichten, maar hij geloofde zelf dat kunstvormen als muziek en dans evenzogoed wegen naar God waren. In zijn ogen (en oren) hielp kunst om de aandacht van mensen te richten, om jezelf te verliezen en weer terug te vinden. Mijn favoriete Rumi-gedicht, Enkel Adem, heeft een gecompliceerde geschiedenis. Ten eerste is het maar de vraag of het echt van Rumi is, het kan ook van een tijdgenoot zijn....
read more248. Forza Venezia!
De afgelopen weken heb ik het gehad over de ontwikkeling van Venetië – eerst naar aanleiding van een cruise-ongeluk en de resulterende discussie over toerisme in de Venetiaanse lagune, daarna over de economische ontwikkelingen van de stad in het licht van Jane Jacobs’ economische theorie. Uit beide bespiegelingen samen moge duidelijk zijn dat Venetië zich op een kruispunt bevindt: gaat het verder op de ingeslagen weg van steeds meer toerisme – en dan steeds meer ‘dagjestoerisme’ – of kiest het een andere...
read more247. Venetië op een kruispunt
Op de pilaren van San Marco en San Teodoro in de Piazzetta van Venetië zijn een aantal uitgesneden figuren bijna uitgewist. We weten echter uit oude beschrijvingen dat ze ooit ambachtslieden hebben voorgesteld. De reliëfs zijn uit de twaalfde eeuw. Die onder San Teodoro stellen smeden, vissers, mandenmakers en wijnverkopers voor. Die onder San Marco fruitverkopers, slagers en veehandelaars. Een eindje verderop, tegen de gevel van het Dogenpaleis, zien we steenhouwers en architecten (lid van hetzelfde gilde) en negen andere beroepen: barbier,...
read more246. Over een uitspraak van Alexis de Tocqueville
Op zondag 2 juni ramde een cruiseschip, de MSC Opera, een toeristenboot en een aanlegsteiger in Venetië. Op de toeristenboot zaten ongeveer 130 mensen. Vier van hen raakten gewond. Na het incident ontbrandde er een discussie over de doorvaart van kolossale cruiseschepen (de Opera is 275 meter lang!) en het bezoek van tientallen miljoenen dagjesmensen aan de stad van 52.000 inwoners. Afgelopen zaterdag betoogden drieduizend mensen op het San Marcoplein tegen cruiseschepen in het kanaal van Giudecca. De demonstratie is onderdeel van een grotere...
read more245. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: loonkloof
De laatste weken en maanden was er veel aandacht voor (vermeende) beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen. Pensioenuitvoerder APG besloot de beloning voor mannen en vrouwen in de organisatie gelijk te trekken. De KNVB kondigde aan de beloning voor vrouwelijke internationals stapsgewijs te verhogen naar het mannelijke niveau. En er waren meer acties rondom het vrouwen-WK, dat door het NRC daarom zelfs het ‘WK van de gelijkheid’ werd gedoopt Vaak wordt de discussie over gelijke beloning gekoppeld aan het begrip...
read more244. Waarom vragen vaak beter zijn dan antwoorden
Ik heb op deze plek eerder betoogd dat filosofie eerder een zaak van vragen is dan van antwoorden. Filosofie gaat door met onderzoeken waar wetenschap of religie ophouden – het draait om het bevragen van antwoorden, eerder dan om het beantwoorden van vragen. De vraag is dan echter ook: waar leidt dit allemaal toe? Waarom is het goed te blijven vragen? Zou het niet beter zijn om op een gegeven moment tevreden te zijn met een bepaald antwoord en het onderzoek te staken? SMART Een filosofisch onderzoek is, in management-jargon, niet SMART....
read more243. Een objectief verhaal
Een paar weken geleden kondigde ik een onderzoek naar heldenverhalen aan, om te zien of er moderne epen zijn die ons ‘verder helpen’ met onze globale problemen. Die zoektocht was geïnspireerd door een analyse van schrijver C.S. Lewis uit de jaren veertig van de vorige eeuw. In een lezingenreeks over Milton’s Paradise Lost maakt Lewis een onderscheid tussen zogenaamde primaire en secundaire heldenverhalen. Het primaire epos kent geen patroon, geen ontwerp, geen bedoeling. Glorie en ongeluk wisselen elkaar af, de ene...
read more242. Over bemiddeling
Afgelopen weken besteedde ik aandacht aan het fenomeen van de influencers, de mensen die producten aanprijzen op internet en daarmee in hun bestaan voorzien. Bij die beschouwingen werd echter steeds raadselachtiger waar de invloed van deze modellen eigenlijk op gebaseerd is. Pogingen om hun rol te analyseren volgens de marketingformule invloed = bereik x autoriteit x authenticiteit faalden, omdat deze termen inhoudsloos of onderling identiek bleken. Deze keer wil ik een laatste poging ondernemen om het fenomeen van de influencer te duiden en...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
