261. Ressentiment wil revolutie
De afgelopen weken heb ik een kleine theorie van emoties en ressentiment gegeven, en geschetst hoe de verschuiving van emoties in ressentiment onze sociale gevoelens kan verstoren. Afgebogen van hun primaire doelen en verwijderd uit hun oorspronkelijke contexten, kunnen die gevoelens (aardig vinden, woede, dankbaarheid, sympathie, schuld, schaamte, vertrouwen en wantrouwen) volledig ontsporen. Wat gebeurt er dan? Wat de impact van ontspoorde emoties op een samenleving kan zijn, is geanalyseerd door Rogerr Scruton in zijn A Political...
read more260. De vertekening van ressentiment
De vorige week beschreef ik hoe onmacht ervoor kan zorgen dat de sociale emoties van woede en afgunst ‘verschoven’ kunnen worden van hun ‘oorspronkelijke’ setting naar een situatie en naar personen die de woede en afgunst niet verdienen. Naar het voorbeeld van Friedrich Nietzsche en Max Scheler noem ik die verschuiving ressentiment. Scheler maakt in zijn Das Ressentiment im Aufbau der Moralen (1918) een treffende analyse van het fenomeen, maar wat hij naar mijn mening over het hoofd ziet, is hoe ressentiment ook de...
read more259. Kleine theorie van ressentiment
In eerdere blog-bijdragen heb ik al geschreven over het fenomeen van ressentiment: de gevoelens van onmachtige woede, afgunst en rancune die geprojecteerd worden op bepaalde personen en groepen. Ressentiment is niet simpelweg woede: het is woede die is opgekropt, die is geblokkeerd door angst en onmacht, of die geen doel kan vinden. Het is gefrustreerde woede, die een bittere bijsmaak heeft. Ressentiment is wel omschreven als ‘verplaatste woede’. Om die omschrijving uit te leggen, is het handig een wat ruimer kader te schetsen...
read more258. Een nieuwe herfst, een nieuw geluid
Vandaag zijn dag en nacht even lang, wat betekent dat het de start van de astronomische herfst is. De meteorologische herfst, zoals de Gerrit Hiemstra’s van deze wereld niet moe worden ons te vertellen, begon al op 1 september. ‘Weerkundig’ gezien eindigt de herfst ook al op 1 december en niet bij de winterzonnewende rond 21 december. Dat de meteorologen niet de astronomische of traditionele (21-9) startdatum aanhouden, heeft te maken met banale praktische redenen. Meteorologen houden van heldere overzichten en het is...
read more257. Het eiland van Venus
In eerdere verkenningen van oude heldenverhalen probeerde ik te achterhalen wat we kunnen leren van de helden die erin bezongen worden en de schrijvers die hun heldendaden boekstaafden. Bij de Ilias zagen we dat Homeros de oerheld van onze beschaving schiep, Achilles, en dat hij tegelijkertijd het epos een objectief verhaal maakte, niet een subjectieve weergave van een bepaald standpunt maar een verzameling van perspectieven; de Aeneis van Vergilius toonde een weliswaar feilbare held, maar eentje die vooruit en achteruit wees naar iets dat...
read more256. Racisme als melodrama
De vorige keer besprak ik Uncle Tom’s Cabin, als opmaat voor een analyse van de Netflix-serie When They See Us. Die serie handelt over de onterechte veroordeling van vijf jongeren uit minderheidsgroepen, voor een verkrachting van een vrouwelijke jogger in Central Park, New York in april 1989. Mijn typering van Uncle Tom als een melodramatisch pamflet maakt al duidelijk hoe ik WTSU zie: als een voorbeeld van hetzelfde. Echter: waar bij Uncle Tom het allesoverheersende schandaal van de slavernij een melodramatische aanpak rechtvaardigde,...
read more255. When they see Uncle Tom
Na een premiere op 31 mei is de Netflix-serie When They See Us uitgegroeid tot een fenomeen. Niet alleen werd het snel de meest bekeken serie op de streaming dienst, met 23 miljoen kijkers in de eerste drie weken – in kranten in de VS en Europa buitelden de positieve recensies over elkaar heen en regende het (opnieuw positieve) opiniestukken over de impact van het tv-drama. Op 12 juni verspreidde Netflix een speciale Oprah Winfrey presents When They See Us Now. En in juli mondde dit alles uit in 11 Emmy-nominaties (de Amerikaanse...
read more254. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: levensloopstress
Onlangs startte een campagne van Zorg van de Zaak, een netwerk van zorgbedrijven, over de zogenaamde levensloopstress. Wat is levensloopstress? We laten het ZvdZ uitleggen: “Werknemers doorlopen verschillende fases in hun leven, zowel in hun werk als privé. Van de eerste baan tot het pensioen: al deze fases brengen verschillende uitdagingen met zich mee. Iedereen krijgt te maken met gebeurtenissen die grote impact hebben, zoals mantelzorg, schulden, een conflict op de werkvloer of echtscheiding. In de dossiers die wij zien, spelen in...
read more253. Over groeien
Wat is een tuin? Een tuin is een plek waar groei plaatsvindt. Dat lijkt een open deur, maar ik zal proberen uit te leggen waarom het begrip ’tuin’ onverbrekelijk verbonden is met ‘groei’, en hoe die twee concepten samen heel veel zeggen over onszelf, onze maatschappij, onze wereld. Een en ander zal nog duidelijke worden als we tuin/groei tegenover een ander tweetal begrippen zetten – machine/maken. Groei en tuin In elke vorm van groei zit een element van spontaniteit, van onvoorspelbaarheid, van creativiteit. Ik...
read more252. Overlevenscantate
Vorige week bepleitte ik de introductie van kleine erediensten, gevormd door een reeks van ‘overlevenskunsten’: poëzie, filosofie, muziek, mindfulness, kleine rituelen… Samen zouden deze onderdelen een levensbeschouwelijk thema in 15-20 minuten van verschillende zijden moeten belichten. Inspiratie voor deze bijeenkomsten vormen de cantates van Johann Sebastian Bach – daarom zou ik ze overlevenscantates willen noemen. Als voorbeeld van een mogelijke liturgie voor een dergelijke bijeenkomst wil ik een voorstel doen voor...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
