212. Regels zijn ook niet alles
Bij de herdenking van september 2008, de val van de Lehman Brothers bank en de start van de financiĆ«le crisis, is er opnieuw een discussie losgebarsten over de betrouwbaarheid van de grote systeembanken. Ook in Nederland, waar de witwas-affaire bij ING er nog een actueel tintje aan geeft. We willen immers geen grote crisis meer, waarbij de overheid (dus de belastingbetaler) moet inspringen omdat banken te grote risico’s hebben genomen. Natuurlijk, na 2008 zijn er allerlei maatregelen getroffen. Doel daarvan was de banken financieel...
read more211. Een amorele cultuur
De vorige keer besteedde ik aandacht aan het witwas-schandaal bij ING. De bank betaalde 775 miljoen euro aan boete en compensatie, omdat ze in tenminste vier zaken tussen 2010 en 2016 haar plicht verzaakte als poortwachter van het financiĆ«le systeem. Daardoor konden criminelen en terroristen miljoenen euro’s witwassen of doorsluizen. Waarschijnlijk zijn deze vier zaken slechts het topje van de ijsberg, omdat de interne compliance (het adequaat volgen van de regels) bij ING niet op orde was. Allerlei deskundigen, van minister Hoekstra...
read more210. Falende lijnrechters
Deze week werd bekend dat de ING-bank zich op grote schaal aan illegale praktijken schuldig heeft gemaakt. In tenminste vier onderzochte zaken tussen 2010 en 2016 had de bank veel te weinig gedaan om het witwassen van crimineel geld te voorkomen. Waarschijnlijk vormen die zaken maar het topje van een ijsberg en zijn er honderden miljoenen euros via ING witgewassen. In een schikking met het Openbaar Ministerie bekende de bank daarom schuld en beloofde 775 miljoen euro te betalen: 100 miljoen als ‘ontneming’ (geld wat de bank aan...
read more209. Een nieuwe jaartelling
Sinds een jaar of vijftien ben ik lid/contribuant van de Long Now stichting, een Amerikaanse organisatie die het lange-termijn denken wil bevorderen. Oprichter Stewart Brand besloot in 1996 dat onze maatschappij teveel gefixeerd was op de korte termijn en dat het nodig was een tegenwicht te bieden. Dat tegenwicht biedt de Long Now door lezingen, maar ook door concrete projecten. Zo is de stichting bezig met het bouwen van een klok die 10.000 jaar moet werken en daardoor mensen meer inzicht moet geven in Deep Time, in de immensiteit van het...
read more208. Muzikale suspense
De afgelopen weken schreef ik over Hitchcock’s begrippenpaar suspense en surprise, oftewel de opgebouwde spanning met de uitgestelde climax tegenover de plotselinge ontlading die je niet aan zag komen. Hoewel de Britse regisseur de suspense verdedigt en de surprise afkeurt, bleek volgens mij uit de analyse van filmfragmenten, verhalen en gedichten, dat suspense altijd verrassing behoeft om werkzaam te zijn. In de twee voorgaande artikelen bleek ook dat suspense een kwestie is van het achterhouden en prijsgeven van informatie. Suspense...
read more207. Over spanning en verrassing
Vorige week analyseerde ik Hitchcock’s begrippenpaar surprise en suspense, oftewel plotselinge en opgebouwde spanning. Uit twee suspense-volle filmfragmenten concludeerde ik dat suspense – het opbouwen van spanning – niet mogelijk is zonder die spanning te punctueren met verrassingen. Alleen een door verrassingen uitgestelde oplossing blijft spannend tot de climax. De gebruikte fragmenten – uit Rear Window en Safety Last – toonden dat suspense en surprise in elk geval in thrillers en komedies goed samen kunnen...
read more206. Over verrassing en spanning
Twee weken geleden stelde ik dat filosofie alleen zinnig is als het begrippen onderzoekt die we in de praktijk kunnen gebruiken – om de wereld om ons heen beter te begrijpen, om betere oordelen te vellen, betere keuzes te maken. Filosofie kijkt in welke contexten een dergelijk begrip gebruikt wordt en of het gebruik in een andere omgeving ook enig nut heeft. Ik noemde als voorbeeld een paar van begrippen die ik in deze kolommen vaak heb aangehaald: bullshit en schijngebeurtenis. Ik had kunnen toevoegen: melodrama, tragikomedie,...
read more205. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: handelsoorlog
Sinds Donald Trump aantrad als president van de Verenigde Staten, beloofde hij iets te doen aan de ‘volstrekt oneerlijke’ manier waarop Europa en China handel bedrijven met de VS. Dit jaar kwam hij deze belofte na en voerde zijn regering importtarieven in voor bepaalde Chinese en Europese producten. China en EU reageerden met tegenheffingen, waardoor we langzaam afgleden naar een toestand van handelsoorlogen. Deze handelsoorlogen waren goed voor de Amerikaanse economie, verzekerde Trump zijn kiezers – en meer nog, ze waren...
read more204. Bullshit in de filosofie
De vorige keer besprak ik het fenomeen bullshit-banen en suggereerde dat managers en vooral hun souffleurs, de adviseurs voor leiderschap en organisatie, bullshit-beroepen uitoefenen. Deze veroordeling vergt echter, dunkt me, een rechtvaardiging van filosofie als non-bullshit – volgens het ‘Montaigneaanse’ motto dat je niet alleen naar iemand anders z’n fouten moet kijken, maar ook je eigen feilen moet onderzoeken. Als je iemand wilt beschuldigen, kun je beter eerst kijken of je je aan hetzelfde vergrijp schuldig...
read more203. Over bullshit-banen
In 2013 publiceerde de Engelse antropoloog David Graeber een uitdagend essay in het tijdschrift Strike!, getiteld On the phenomenon of bullshit jobs: a work rant. Graeber sprak daarin zijn verbazing uit dat we ondanks de voortgeschreden automatisering niet allemaal 15 uur in de week werken, zoals John Maynard Keynes tachtig jaar geleden voorspelde. Waaraan besteden we al die extra arbeidstijd, die niet nodig is om onszelf van ons natje en droogje te voorzien? Graeber’s antwoord: overbodig werk, oftewel bullshit jobs – banen die,...
read more