301. War! What is it good for?
In 1948 schreef Albert Camus een toneelstuk, Staat van Beleg, als variatie op zijn roman De Pest van een jaar eerder. Het initiatief voor dat stuk kwam van acteur-producent Jean-Louis Barrault. Barrault had eerder geprobeerd een toneelstuk te maken van Daniel Defoe’s Dagboek van een Pest-jaar, oorspronkelijk met medewerking van Antonin Artaud. Toen Camus’ roman uitkwam benaderde hij de schrijver om samen aan een ‘pest’-stuk te werken. In tegenstelling tot de plot van de roman speelt de actie van het toneelstuk zich af...
read more300. Pandemie als oorlog, oorlog als pandemie
Bij de start van de corona-crisis in het voorjaar waren er meerdere leiders (en vele volgers) die de vergelijking tussen pandemie en oorlog in de mond of pen namen. Nadat de uitbraak in zijn land was gestopt verklaarde de Chinese president Xi Jinping dat de ‘volksoorlog’ tegen het virus was gewonnen. “We zijn in oorlog”, sprak de Franse president Emmanuel Macron, terwijl ambtgenoot Donald Trump zichzelf een ‘oorlogspresident’ noemde. Volgens de Britse premier Boris Johnson gaf hij leiding aan een...
read more299. Dagverlichting: wonder
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig? Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of vol je jezelf ene beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Begin met het lezen van het volgende gedicht, en de bijbehorende bezinning. De geest is een te bot instrument – Anne Stevenson De geest is een...
read more298. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: white fragility
Een van de bekendste catch phrases in het recente racismedebat is white fragility, oftewel witte kwetsbaarheid. Tenminste, dat is de letterlijke vertaling. Beter is misschien ‘witte gevoeligheid’. In het Engels zit er ook nog iets van misprijzen en neerbuigendheid in de omschrijving, die daarom ook met ‘witte kleinzieligheid’ zou kunnen worden vertaald. Maar omdat de discussie hoe dan ook grotendeels in Engelse termen wordt gevoerd en meestal naar Amerikaansen toestanden verwijst, kunnen we in dit lemma de originele...
read more297. Het probleem met Socrates
Een paar jaar geleden analyseerde ik in drie essays de Platoonse dialoog Protagoras, geholpen door de interpretatie van Martha Nussbaum in haar werk The Fragility of Goodness. In het laatste artikel stelde ik dat de dialoog, in moderne termen, om de volgende vragen draait: Is management iets wat onderricht kan worden? Is management iets wat iedereen kan doen, of een zaak van specialisten? Is er één maatstaf voor succes in organisaties? En een variant hiervan: Verandert een praktijk als er geen kwalitatieve maatstaven meer zijn, maar alleen...
read more296. Dagverlichting: zomer
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig? Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of vol je jezelf ene beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Begin met het lezen van het volgende gedicht, en de bijbehorende bezinning. Begin zomer – Ingrid Jonker Begin zomer en de zee een opengebroken...
read more295. Hoofdburcht-voorburcht
Moderne bullshit, zoals hier al vaak omschreven, dient ertoe de grens tussen waarheid en leugen uit te wissen zodat de spreker of schrijver ongestraft alles kan zeggen wat in zijn of haar kraam te pas komt. Wat verhuld wordt is hier niet de waarheid – het is het eigenbelang van de bullshitter. De grens tussen waarheid en leugen is echter niet de enige grens die door de bullshitter wordt uitgewist. Onderdeel van moderne bullshit is de tactiek om zich nooit ergens op vast te laten pinnen. Voor een bullshitter draait het nooit om een...
read more294. Racisme als modern fenomeen
De laatste weken heb ik besproken hoe wij van nature geneigd zijn om samenzwerinsgtheorieën te construeren en hoe de moderne maatschappij erop ingesteld is die theorieën te verspreiden. Om niet alleen voor de hand liggende voorbeelden te nemen (hydroxychloroquine, aliens in Roswell, platte aarde) analyseerde ik vorige week de theorie dat het doden van zwarte Amerikanen door witte politieagenten een opzettelijk, systematisch gebruik is – iets waarvan grote delen van de Amerikaanse samenleving (en de onze) zijn overtuigd. De alom...
read more293. Racisme als complottheorie
De laatste weken besteedde ik aandacht aan het fenomeen van complottheorieën. In het eerste stuk behandelde ik de moderne sociale tendensen die actuele samenzweringstheorieën gemeen hebben: melodrama, schijngebeurtenissen, bullshit en ressentiment. In het vervolg besprak ik de permanente denkfouten waaraan mensen zich plegen te bezondigen en die de constructie van complottheorieën begunstigen: cognitieve gemakzucht, aanwezigheidsheuristiek, WJZIAWEI, intentioneel/causaal interpreteren, sprekende voorbeelden, gevoelsheuristiek. Aan het einde...
read more292. Waarom wij gek zijn op samenzweringstheorieën
In het vorige artikel besprak ik de pandemie van samenzweringstheorieën, die de wereld heeft overspoeld, en hoe moderne complottheorieën zich onderscheiden van vroegere. Meer dan voorheen drijven complot-suggesties op melodrama, schijngebeurtenissen, bullshit en ressentiment – corresponderend met maatschappelijke ontwikkelingen die deze fenomenen bevorderen. Je zou ook kunnen zeggen: hoe meer melodrama de heersende vorm van verhalen vertellen wordt; hoe meer mensen hun geld verdienen met het ensceneren van schijngebeurtenissen; hoe...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
