341. Verborgen verleden
In de coronatijd is de al grote populariteit van stamboomonderzoek verder gestegen. Beroofd van uitgaans- en vakantiemogelijkheden stortten velen zich op digitale archieven en handgeschreven documenten, om daarin op zoek te gaan naar hun familiegeschiedenissen. Om hun ‘verborgen verleden’ terug te vinden. Kort opeen verschenen in zowel NRC als Volkskrant artikelen die deze trend beschreven. Verborgen Verleden Al elf seizoenen maakt de NTR een serie over de stambomen van bekende Nederlanders, Verborgen Verleden. Na ruim honderd...
read more340. Verlichten
Vorige keer heb ik uitgelegd waarom het begrip ‘verlichting’, zoals gebruikt in oude Indiase tradities, mij weinig aanspreekt. In het kort: ik geloof niet in de drie voornaamste uitgangspunten van hindoeïsme en boeddhisme, namelijk de leer van de wedergeboorte, het idee van leven=lijden en de nadruk op verlichting als kennis in plaats van als handelen. Er is echter wel een begrip van verlichting waarin ik mijzelf herken. Die invulling beziet verlichting niet als een voltooid proces, maar als een praktijk. Niet als een voltooid...
read more339. Over verlichting
Op onze kast staat, zoals bij veel mensen, een Boeddhabeeldje – gekregen, niet gekocht, zoals het hoort volgens een traditie van bijgeloof waarvan ik niet weet of hij authentiek boeddhistisch is. Met zijn suggestieve net-niet glimlach, gesloten ogen en stabiele lotuszit moet de Boeddha verlichting uitstralen. Hoewel het een mooi, stemmig beeld is (handwerk uit Thailand) heeft het begrip ‘verlichting’ voor mij persoonlijk niet veel aantrekkingskracht. Tenminste niet in zijn hindoeïstische en boeddhistische vorm. Natuurlijk is...
read more338. Mei
Vandaag, 28 mei 2021, is het voor de eerste keer deze maand een echte meidag. Het wordt vandaag een graad of twintig, de zon schijnt, alles is fris en staat in bloei. De rozen in onze tuin zijn wat later dan normaal, daarentegen heeft de Red Robin voor het eerst allemaal witte bloemen. Merels lijken een tweede nestje te beginnen in de klimop. Het is een lentedag zoals die wordt gevierd in het gedicht De Lente komt van ver, ik hoor hem komen, van Herman Gorter: Lentelicht is nu gekomen, eindelijk is het gekomen, o laten we toch lachen lachen...
read more337. Een uniek moment
Ik heb op deze plek al vaak gesproken over het verschil tussen uniek en inwisselbaar, en hoe dat verschil op een bepaalde manier centraal staat in onze cultuur. Op religieus gebied gaat het om het verschil tussen God en een afbeelding, een idool. Op het gebied van relaties gaat het om het verschil tussen die ene persoon waarvan je houdt en het algemene type, waartoe je jezelf aangetrokken voelt (of de verzameling van eigenschappen die je in een contactadvertentie opsomt). In de economie gaat het over het verschil tussen gebruikswaarde en...
read more336. De glimlach van een kind
Laatst zag ik, ik weet niet meer precies waar, Willy Alberti’s De Glimlach van een Kind omschreven als een smartlap. Nu begrijp ik wel dat hiermee vooral de sentimentele stijl en toon van het nummer wordt omschreven en niet zozeer de boodschap, maar het kwam toch wat vreemd op me over. Want De Glimlach van een Kind is in zekere zin de anti-smartlap, de anti-downer: het is misschien wel het meest blij-makende nummer in de Nederlandse muziek. Zoals bij elk meesterwerk valt er op DGveK nog genoeg aan te merken, zowel op de tekst van Gerrit...
read more335. Kracht versus macht
Het was de week van 4-5 mei en dus werd deze week weer her en der Schindler’s List vertoond, Steven Spielbergs holocaust-epos uit 1993. Op bevrijdingsdag kunde ik mijzelf de tijd om er op Netflix naar te kijken en deze week heb ik ook het oorspronkelijke boek van de Australische schrijver Thomas Keneally herlezen. Dat boek las ik voor het eerst begin jaren tachtig, nog onder de titel Schindler’s Ark. Waarschijnlijk kwam het onder mijn aandacht omdat het in 1982 de Booker Prize won. Om mij niet duidelijke (en zeker niet...
read more334. Over grappen, dromen, muziek … en leeuwen
Vorige week schreef ik over ironie, en over hoe het paradoxale karakter van ironie een ironie-teken onmogelijk maakt. Hoe verleidelijk zo’n teken ook is, om misverstanden te voorkomen. Misverstaan is echter essentieel aan ironie – alleen door mogelijk misverstaan kan er ook een ‘goede verstaander’ zijn. Ironie ‘zegt’: dit is niet zo bedoeld. Maar stel dat je een ironieteken (zoals ¡ ) zou toevoegen: dan is het geen ironie meer. Wat dan zeg je eigenlijk: het is de bedoeling dat dit niet zo bedoeld is. Maar...
read more333. Zonder ironie
Al in de zestiende eeuw constateerde onze meester van de ironie, Desiderius Erasmus, dat ironische uitspraken vaak verkeerd, want letterlijk, worden begrepen – en hij vroeg zich af of er niet een bepaalde schrijfwijze uitgevonden moest worden om iets als ironisch te bestempelen. In ons spreken kunnen we ironie uitdrukken door een bepaalde toon, of een blik, maar in het geschreven woord missen we een leesteken dat zegt: pas op, ironie! In de eeuwen na Erasmus hebben vele schrijvers en ontwerpers geprobeerd in deze lacune te voorzien....
read more332. Beroep zonder roeping
Millennials (dat wil zeggen mensen die zichzelf als zodanig afficheren, ikzelf beschouw ‘generatie’ als een onhoudbare categorie) schijnen moeite te hebben met het maken van keuzes in opleiding, loopbaan en relaties. Ze mogen in de huidige maatschappij hun leven zelf gestalte geven, maar die verantwoordelijkheid valt velen zwaar. Keuzestress en FOMO (Fear Of Missing Out) spelen hen parten. Ik heb eerder over deze verschijnselen geschreven en dan met name over het idee van schaarse tijd dat de angst aanjaagt. Tijd is, in onze...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
