403. Gebroken macht
In het vorige artikel besprak ik de notie van statusmacht, zoals die in Der Ring des Nibelungen van Richard Wagner wordt uitgebeeld, in de persoon van Alberich en vooral in de muzikale motieven die voortkomen uit het centrale symbool van diens macht, de Ring. Vandaag wil ik de motieven verkennen die uitgaan van Alberichs tegenstrever, oppergod Wotan. Wotan is in Wagner’s opera de vertegenwoordiger van de legitieme macht, de macht die we samen hebben gelegd in een scheidsrechter of vertegenwoordiger – iemand die namens ons besluiten mag nemen of uitvoeren. Het belangrijkste...
Read More402. Nieuwe helden (en schurken)
Om het probleem van ressentiment op te lossen, volstaat het niet een politieke remedie te vinden. Ressentiment wordt namelijk gevoed door statusangst, dat weer gebaseerd is op macht, dat weer gevestigd is op wedijver, dat weer rust op menselijke emoties. Wanneer we iets aan ressentiment willen doen, moeten we dus op psychologisch, economisch, sociaal en politiek niveau werken. Zoals ik al eerder heb geschreven: ik denk dat hiervoor alleen een epos bruikbaar is, een heldenverhaal dat ons, in een mythologische setting, toont welke permanente eigenschappen en mogelijkheden we hebben. Want dat...
Read More401. Een nieuw verhaal
De afgelopen weken – en jaren – heb ik het fenomeen van ressentiment onderzocht, en zijn worteling in statusangst – dat weer geworteld is in schaarste, die weer op machtsstrijd berust. Tegelijk heb ik onderzocht of oude en nieuwe heldenverhalen ons een uitweg bieden en een richting wijzen hoe we uit de fuik van macht, schaarste, statusangst en ressentiment kunnen ontsnappen. In de komende weken wil ik gaan proberen die draden te verbinden en een nieuw verhaal te schetsen, een filosofie van ontsnapping en verlossing. In de analyses van ressentiment, macht en schaarste hebben...
Read More400. Tegen statusangst
De vorige week heb ik onze analyse van ressentiment uitgebreid met het door Jurriën Hamer beschreven fenomeen van onterechte trots. Hoe waardevol de karakterisering van Hamer ook is, zijn remedie tegen deze vorm van ressentiment schiet helaas tekort. De cognitieve dissonantie waarvan onterecht trotse boeren, vervuilers, miljonairs het slachtoffer zijn kan helaas niet worden opgeheven door ze op dit ’trucje’ van ons ego te wijzen – dat trucje gebruiken we namelijk met een reden, en die reden moet worden weggenomen om onterechte trots en ressentiment te bestrijden. De beste...
Read More399. De juiste trots
In de lastige situatie waarin we ons bevinden – crisis of niet – lijken oplossingen vaak voor de hand te liggen maar toch moeilijk haalbaar te zijn. We weten dat we minder broeikasgassen en stikstof moeten uitstoten, dat we moeten stoppen met vlees eten en vliegen, maar we doen dat niet. We moeten ons niet afhankelijk maken van onderdrukkende regimes, maar doen dat toch. We moeten erkennen dat mensen in ons midden geschaad zijn door vooroordelen en discriminatie, maar aarzelen om dat toe te geven. Hoe komt dat? Volgens filosoof Jurriën Hamer is een belangrijk obstakel misplaatste...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
