450. A Tale of Two Matrices (I) – waarom mensen zowel goed als slecht zijn
Aan het eind van 2023 kijken we terug op een jaar vol rampen. Natuurrampen, zoals de aarbevingen in Turkije en Syrië, of recenter in Marokko. Overtromingen, zoals op dit moment nog in West-Europa, maar eerder en veel rampzaliger in Libië. En bosbranden over de hele wereld, als gevolg van klimaatverandering. Toch zijn het waarschijnlijk de menselijke rampen die ons dit jaar het ergst hebben getroffen (en in ieder geval meer slachtoffers hebben gemaakt). De oorlog in Oekraïne. De burgeroorlog in Soedan, met de hernieuwde etnische zuiveringen in Darfur. Het voortdurende geweld in Oost-Congo. En...
Read More449. Hoe je een monster schept (V, slot)
We zijn bijna aan het einde van onze verkenning van factoren die mensen ‘onmenselijke’ dingen laten doen, van invloeden die mensen tot ‘monsters’ maken – terroristen, oorlogsmisdadigers, etnische zuiveraars. (Het idee achter de ironische titel van deze artikelen is dat we deze factoren bewust zouden kunnen proberen te sturen, als we een effectieve en efficiënte moordmachine zouden willen creëren.) We begonnen dichtbij, zo dichtbij als het maar kan, met de dingen die in het monsterlijke brein gebeuren in de fractie van een seconde voordat de wandaad wordt begaan....
Read More448. Hoe je een monster schept (IV)
In de afgelopen weken hebben we bekeken hoe het gedrag van een ‘monster’ – een terrorist, lid van een doodseskader of etnische zuiveraar – gevormd wordt. Door het brein in de laatste seconde voor de daad, de zintuigelijke indrukken in de laatste seconden tot minuten van tevoren, de hormoonschommelingen in uren tot weken voordien, de veranderingen in de hersenen van maanden tot jaren voor de actie en de politieke overtuigingen die de dader sinds zijn (jonge) volwassenheid heeft opgedaan. Vandaag gaan we verder met de tijd van bevruchting (de combinatie van genetische...
Read More447. Hoe je een monster schept (III)
Dus. We bekijken invloeden binnen en buiten daders van monsterlijkheden als etnische zuiveringen of terreuraanslagen, om te kijken hoe deze wandaden mogelijk zijn. De afgelopen weken zagen we hoe het brein in de fractie van een seconde voor de actie functioneert, en hoe, binnen een paar tellen tot een paar minuten voor de daad, indrukken van buiten invloed uitoefenen. En hoe hormonen ons gedrag beïnvloeden, van uren tot weken vooraf. Vandaag wil ik de limiet van invloeden verder terugduwen, tot jaren voor de moordpartij. Hoe zijn in die tussentijd de hersenen van de dader mogelijkerwijs...
Read More446. Hoe je een monster schept (II)
Vorige week begon ik een analyse van de wreedheden die een terrorist of soldaat kan plegen – of liever, van de omstandigheden die iemand ertoe kunnen brengen om zoiets ‘onmenselijks’ te doen als een pogrom of een moordpartij in een vluchtelingenkamp. We volgen hierbij de lijst van ‘oorzaken’ of invloeden van Robert Sapolsky, die pleit voor een weging van zoveel mogelijk relevante factoren. We bekeken vorige week de werking het brein, waarin, binnen een fractie van een seconde voor de monsterlijke daad, alles samenkomt. We zagen dat wetenschappelijk onderzoek het...
Read More445. Hoe je een monster schept (I)
Een paar weken geleden pleitte ik er op deze plek voor om onze analyses van menselijke wreedheden (zoals die op dit moment plaatsvinden in Israel en Soedan) niet te beperken tot ‘Het zijn monsters!’. Evenmin is het nuttig het onderzoek te focussen op de politieke dimensie (een strijd van A tegen B; oorlog; bezetting; anti-terrorisme; genocide; terrorisme; verzet). Zeg wat praatprogramma’s doen. Om echt te begrijpen wat mensen bezield om een kibboets uit te moorden, een vluchtelingenkamp te zuiveren van een bepaalde bevolkingsgroep of een ziekenhuis binnen te vallen, moet...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
