Vorige week besteedde ik aandacht aan Meryl Streeps toespraak bij de Golden Globe Awards. Ik deed dit om het verschil tussen propaganda en bona fide overreding te kunnen analyseren.
Op één puntje wil ik echter nog wat nader ingaan, omdat het zo kenmerkend is voor het moderne publieke debat. Dat is de totale ontkenning van Trump dat hij een verslaggever zou hebben bespot vanwege zijn handicap, en de even volledige acceptatie (door zijn fans) of afwijzing (door de critici) van die ontkenning.
Twee radicaal verschillende lezingen van hetzelfde feit. Het doet denken aan de eend-konijn discussie in een Amerikaans kinderboek:
Streep zegt eend, Trump zegt konijn. Hoe beslis je wat het ‘echt’ is?
Voor veel mensen is het geval echter simpel, zoals voor de makers van het satirische programma The Daily Show. Presentator Trevor Noah laat de ontkenning en het betreffende fragment van Trumps speech zien en zegt dan sarcastisch: “Wel, Donald Trump zegt dat hij het niet gedaan heeft maar we hebben een tape waarop hij het doet. We zullen het wel nooit weten.”
Maar is het zo simpel?
Informatie toevoegen
De enige manier om een eend-konijn controverse op te lossen, is het toevoegen van informatie. Als ik aan
een paar vleugels en poten met zwemvliezen toevoeg, zal iedereen zeggen: dat is een eend. Als ik een pluizig staartje, korte voorpotjes en een paar stevige achterpoten toevoeg, zal iedereen zeggen dat het een konijn is.
Donald Trump voegde in eerste instantie wat extra informatie toe, door te zeggen dat hij de verslaggever niet kon hebben bespot, omdat hij hem helemaal niet kende. Dat bleek echter niet te kloppen: hij en Serge Kovaleski hadden elkaar wel degelijk ontmoet – maar wel in een grijs verleden, dus het kan zijn dat Trump zich de man en zijn handicap niet meer herinnerde. Eend 1, konijn 1.
Zijn campagneleider Kellyanne Conway beoogde in een interview met CNN dat we Trump het voordeel van de twijfel moeten geven, als hij zegt dat hij in zijn hart niemand bespotte:
Dat lijkt op het geven van nieuwe informatie (“in zijn hart bedoelde hij ‘konijn’!), maar omdat we deze informatie niet kunnen controleren, telt hij niet mee. Het is alsof Conway een konijn tekent, maar het is in onzichtbare inkt.
En dan zijn er andere apologeten voor Trump, die hebben gezien dat hij in andere situaties andere – niet gehandicapte – mensen op eendere wijze imiteerde:
Dit lijkt overtuigende nieuwe informatie: Trump imiteerde op eendere wijze een generaal (zie je de voorpootjes?), Ted Cruz (en een pluizig staartje?) en een bankdirecteur (stevige achterpoten?), dus de uitleg dat het wapperende rechterhandje geen verwijzing naar Kovaleski’s handicap, maar een algemeen gebaar van weifelachtigheid betekent, klinkt al geloofwaardiger.
Merk wel op dat de geloofwaardigheid hangt op subtiele overeenkomsten en verschillen – reden waarom de journalisten van de Washington Post de konijn-interpretatie niet accepteert. Zij nemen alleen de imitaties van Cruz en de generaal over (uit dezelfde speech, van 15 november 2015, als de verwijzing naar Kovaleski) en dan lijken er voldoende verschillen om toch weer aan het konijn te twijfelen.
Maar, als iemand die Trump verafschuwt moet ik toch zeggen: volgens mij is het duidelijk een konijn. Dat Trump Kovaleski net iets anders imiteert dan de andere partijen, ligt, denk ik, niet aan het feit dat hij bij de journalist een handicap imiteert en bij de anderen een toestand van aarzeling. Ik denk dat Trump gewoon heel slecht is in het uitbeelden met zijn lichaam – zoals hij in het slotinterview met weer ruwweg hetzelfde gebaar een heel andere toestand (weerzin tegen een werkvrije vakantie) uitbeeldt.
Trump is nu eenmaal geen Meryl Streep.
De moraal
Ik zei het al: de enige manier om een eend-konijn controverse op te lossen is door extra informatie – door de tekening uit te breiden.
Wat gebeurt er wanneer we Trumps konijn (de imitatie van de journalist) nog verder uitbreiden? Dan moeten we een lange lijst van beledigingen in het plaatje betrekken, een lijst die kort voor de verkiezingen nog door de New York Times werd gepubliceerd (en sindsdien steeds geactualiseerd). Het totaal van beledigde mensen, plaatsen en dingen staat nu op 305. De meeste beledigingen heeft Trump in die tijd herhaald, dus de teller staat op duizenden. En dan gaat het alleen nog maar om Twitter, niet om wat hij gezegd heeft.
Wanneer we dus het konijn van Kovaleski uitbreiden, zien we in feite een tekening van een gigantische eend, waar ergens een heel klein konijntje in zit.
Iets als dit (excuses voor de kwaliteit, heb het zelf getekend):
Trump is een erg onaangename man, dat is duidelijk. Maar niet om de reden die Meryl Streep noemde.
Geef een filosofisch gesprek cadeau!
