31. Alle actie is interactie
Vorige week legde ik Hannah Arendts onderscheid van arbeiden, werken en handelen uit. In mijn termen: sloven, maken en interactie. Onze maatschappij, zo betoogde ik, brengt maken – het vrije, creatieve scheppen – vaak terug tot sloven. En sloven – de wisselwerking van produceren en consumeren – is tegenwoordig vaak niet meer dan consumeren. Hoe zit het met de derde dimensie van werken – handelen of interactie? Voor een uitleg van interactie wil ik even terug naar onze kleutertijd, de tijd waar we met andere kinderen beginnen te spelen. Wie doet er mee met...
Read More30. Als produceren sloven wordt
De vorige week besprak ik hoe in onze maatschappij menselijk scheppen (dingen maken of diensten leveren) is gereduceerd tot productiviteit, een bezigheid die alleen kwantitatief wordt gemeten en draait om schaarste en macht. Die gereduceerde vorm van creëren correspondeert met wat Hannah Arendt ‘arbeiden’ heeft genoemd. Zij onderscheidt deze activiteit van ‘werken’ en ‘handelen’, een verwarrende terminologie die ik liever vervang door sloven, maken en interactie. Sloven is arbeid die gebeurt in een oneindige kringloop van werken en rusten, werken en...
Read More29. Daar komen de robots
Gaan onze banen in de komende decennia op grote schaal naar robots, zoals ze eerder naar lage lonen landen verdwenen? Staat ons grootscheepse werkeloosheid te wachten, waarbij voor tientallen procenten van de bevolking geen werk meer is? Eind september luidde minister Asscher de noodklok. Volgens hem kunnen robots binnenkort veel werknemers vervangen en daarom moeten mensen zich richten op werk dat niet weg-geautomatiseerd kan worden. Laagopgeleiden, die het meest kwetsbaar zijn, moeten misschien aan gesubsidieerd werk worden geholpen. Filosofie is natuurlijk geen koffiedik kijken, dus als...
Read More28. Het vandalisme van moderne kunst
Het populaire programma ‘Tussen Kunst en Kitsch’ bestaat dezer dagen 30 jaar, een feit waarbij in tal van media werd stilgestaan. Terecht: elke week trekt het programma ruim anderhalf miljoen kijkers. De jubileumviering in VondelCS, afgelopen zondag, was al weken vooraf uitverkocht. Onderdeel van de media-aandacht was de vraag waar het programma zijn populariteit aan te danken heeft. Is het de hoop op de onverwachte vondst van een meesterwerk? Is het het educatieve aspect? Of is het toch de ironische presentatie van Nelleke van der Krogt? Ongetwijfeld speelt dat allemaal mee, maar ik vermoed...
Read More27. Toerisme: pseudo-reizen en pseudo-liefde
Toerisme is de heersende vorm van reizen, tegenwoordig. Natuurlijk zijn er nog pelgrims op weg naar Mekka, diplomaten op weg naar het Midden-Oosten en FIFA-bestuurders op weg naar de Kaaiman eilanden, maar dat zinkt allemaal in het niet bij de ruim 1 biljoen internationale toeristen die er vorig jaar rondreisden – en dan tellen we binnenlandse trips niet eens mee. Wat onderscheidt toerisme van de reisvormen die ik in de afgelopen weken besprak – zakenreis, pelgrimstocht en romantische reis? Het is niet zo dat een toerist niets gemeenschappelijk heeft met een zakelijke reiziger,...
Read More26. De romanticus als reiziger en als geliefde
Het woord romantisch wordt doorgaans gebruikt in twee situaties: wanneer we het over een erotische relatie hebben of de kunst van twee eeuwen geleden bespreken. De meeste mensen hebben een duidelijk beeld van beide betekenissen: ‘romantisch’ is in het ene geval een intiem etentje bij kaarslicht, een liefdesbrief of een weekendje weg met z’n tweeën; in het andere geval de muziek van Brahms of Schumann, de gedichten van Wordsworth of de schilderijen van Caspar David Friedrich. Romantische kunst en romantische liefde kan natuurlijk heel goed samengaan. De derde symfonie van...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
