110. Schilderen als reflectieve activiteit
In een eerder artikel betoogde ik dat filosofie, in zijn westerse traditie, altijd een reflectieve activiteit is. Een filosoof reflecteert op – de wijsheid in het denken van de samenleving – de filosofie als streven naar wijsheid – het leven van de filosoof zelf als praktische vorm van wijsheid. Hoewel filosofie, uiteraard, altijd een talige activiteit is, geloof ik niet dat bovenstaande drievoudige vorm van reflectie voorbehouden is aan talige activiteiten. Integendeel, ik denk dat er vormen van bespiegeling zijn die buiten taal om gaan, maar daarom niet minder onthullend...
Read More109. Over idolatrie
Wij leven onder de heerschappij van het Beeld – dat betoogde Daniel Boorstin al meer dan een halve eeuw geleden in zijn klassieke boek The Image. Wat hij daarin betoogde was dat ons probleem niet is wat we hebben gedaan met de wereld, maar wat we voor de wereld in de plaats hebben gezet. “We lijden niet op de eerste plaats aan onze ondeugden of zwakheden, maar aan onze illusies.” Wat Boorstin eigenlijk zegt, is dat onze maatschappij aan idolatrie lijdt. We aanbidden afgoden in plaats van mensen en idealen die echt de moeite waard zijn. We aanbidden niet meer de...
Read More108. Internet als bubbel en bull-schijn
In onze bull-schijn samenleving speelt het Internet een belangrijke rol. Natuurlijk, een zo omvattend fenomeen als het wereldwijde web, gekoppeld aan de moderne telecommunicatie, kan niet in één, alomvattend oordeel worden gevat. (Daarom kun je in mijn ogen ook niet ‘vóór Europa’ of ’tegen Europa’ zijn.) Ik wil hier dus ook geen anti-Internet tirade afsteken. Wel wil ik betogen dat Internet, op de manier waar het nu werkt, bubbels creëert, in twee verschillende betekenissen van dit woord. En dat deze betekenissen nauw in verband staan met wat ik eerder, in deze...
Read More104. Over de cirkel van reflectie
Voordat ik terugkeer naar de bespreking van bullshit en schijngebeurtenissen in onze samenleving, wil ik nog even een postscriptum toevoegen aan mijn stuk van vorige week. In mijn artikel over filosofie en wijsheid besprak ik hoe, vanaf het eerste begin in Griekse stadstaten, de Westerse filosofie is gekenmerkt door reflectie op zichzelf. Filosofie is niet alleen wijsheid, of zelfs begeerte naar wijsheid – het is onderzoek naar wijsheid, wijsheid van wijsheid. Deze traditie van filosofie als reflectie wordt zelf weerspiegeld (pun intended) in het symbool van de cirkel als weergave van...
Read More103. Over filosofie en wijsheid
Elk jaar is er een zogenaamde ‘maand van de filosofie’ in april, een maand vol filosofische activiteiten rondom een bepaald thema. Dit jaar was het thema ‘Grenzen’, vorig jaar ‘Ongelijkheid’ en in 2014 was het ‘Techniek’. Maar eigenlijk heeft elke filosofiemaand hetzelfde thema en gaat het grootste deel van de jaarlijkse aandacht uit naar deze ene vraag: wat is filosofie eigenlijk? Om die vraag te beantwoorden, wil ik teruggaan naar het oudste gedocumenteerde gebruik van de term ‘filosofisch’, in een ongeveer 2500 jaar oud fragment...
Read More102. Bullshit rules
De vorige keer kondigde ik aan twee begrippen uit te leggen die onze moderne samenleving, denk ik, meer dan enige andere, representeren. Aan de ene kant was er de pseudo- of schijngebeurtenis: de gebeurtenis die niet spontaan ‘gebeurt’, maar wordt ‘opgevoerd’ om door media verslagen te worden – en om andere schijngebeurtenissen te genereren. Schijngebeurtenissen bevredigen de honger naar het interessante, ze bestaan omdat we te hoge verwachtingen hebben van het ‘gewone’ leven. We hebben inmiddels een samenleving die voor een groot deel om...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
