97. Over het verschil tussen troosten en filosoferen
Vorige keer besprak ik één van de meest troostrijke boeken uit de geschiedenis van de filosofie, De Consolatione Philosophiae van de Romeinse filosoof Boëthius, uit het begin van de zesde eeuw van onze jaartelling. Geschreven om zichzelf te troosten in een tijd van extreme tegenspoed (in de gevangenis, wachtend op zijn terechtstelling), bereikte Boëthius met dit werk een enorme invloed op de middeleeuwen en zelfs de vroege moderne tijd. In mijn evaluatie van het boek moest ik echter constateren dat het misschien niet in de ware zin van het woord troostend is. Dat oordeel vereist echter een...
Read More96. Over de troost van de filosofie
Over twee weken, op vrijdag 29 april, is de volgende sessie van ‘Overlevenskunsten’ in de Thiemeloods, met als onderwerp ‘Troosten’. Tijdens die bijeenkomst wil ik het hebben over het meest troostrijke boek uit de geschiedenis van de Westerse filosofie. En als voorproefje wil ik het nu hebben over het op één na troostrijkste boek. Er is een lange geschiedenis van troostende filosofie-werken. In de klassieke oudheid was er een heel genre, de zogenaamde consolatio (Latijn voor troost), bestaande uit openbare brieven waarin vrienden of bekenden werden getroost met een of...
Read More90. A kiss is still a kiss
Lang geleden, voor de tijd van emoticons, ontstond de gewoonte om de letter X als symbool voor een kus te gebruiken. Dat was in de middeleeuwen, toen veel mensen niet konden schrijven, maar wel brieven of contracten moesten ondertekenen. Ze plaatsten daarom een zogenaamd Andreas-kruis onderaan, een X, en bezegelden hun eed of belofte door er een kus op te drukken. Na verloop van tijd werd de X een symbool voor de kus zelf, in plaats van voor de eed op Sint Andreas. Zijn kussen nuttig? Kussen zijn er in alle soorten en maten. We kussen de grond als we een tijdje vaste bodem hebben moeten...
Read More80. Wij bestaan alleen in andermans ogen
In het tweede deel van zijn romancyclus “Op zoek naar de verloren tijd” beschrijft Marcel Proust de ontmoeting van de verteller met zijn geliefde Albertine. Hij ziet haar voor het eerst tijdens een vakantie, als zijn aandacht getrokken wordt door een groepje rondfietsende vriendinnen. Een van de meisjes valt hem op, vooral omdat ze qua uiterlijk wat afwijkt van de anderen. Hun blikken kruisen elkaar en Proust komt dan met de volgende overpeinzing. Als we dachten dat de ogen van een dergelijk meisje niet meer dan twee glinsterende kralen van mica waren, zouden we niet het...
Read More75. Ontpop jezelf!
Ontpopppen: we hebben er allemaal een beeld bij. Een rups heeft een cocon gesponnen en verandert binnenin van larve in een volwassen insect. Als het transformatieproces voltooid is, breekt de pop open en komt er een vlinder tevoorschijn, met nog natte, ineengevouwen vleugels. De vlinder zoekt een plekje in de zon waar zijn vleugels kunnen drogen. Als dat gebeurd is, slaat hij ze uit en vliegt weg. Een ontpopping is verrassend. De transformatie van een rups in een vlinder komt ons voor als een wonder: hoe kan het ene uit het andere voortkomen? Ze lijken zo verschillend. Wanneer we het begrip...
Read More69. Haast
Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, wij hebben ongelofelijke haast. Opzij, opzij, opzij, want wij zijn haast te laat, wij hebben maar een paar minuten tijd. De woorden van Herman van Veen zijn intussen klassiek geworden, net als de muziek, die bij iedereen meteen in zijn of haar hoofd klinkt. Bij hoeveel beeldfragmenten zou het al op de achtergrond te horen zijn geweest? De tekst van ‘Opzij’ komt uit 1979. Zesendertig jaar later kunnen we niet zeggen dat de wereld om ons heen minder gehaast is geworden. Het gevoel ‘haast te laat’ te zijn wordt door veel mensen...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
