109. Over idolatrie
Wij leven onder de heerschappij van het Beeld – dat betoogde Daniel Boorstin al meer dan een halve eeuw geleden in zijn klassieke boek The Image. Wat hij daarin betoogde was dat ons probleem niet is wat we hebben gedaan met de wereld, maar wat we voor de wereld in de plaats hebben gezet. “We lijden niet op de eerste plaats aan onze ondeugden of zwakheden, maar aan onze illusies.” Wat Boorstin eigenlijk zegt, is dat onze maatschappij aan idolatrie lijdt. We aanbidden afgoden in plaats van mensen en idealen die echt de moeite waard zijn. We aanbidden niet meer de...
Read More108. Internet als bubbel en bull-schijn
In onze bull-schijn samenleving speelt het Internet een belangrijke rol. Natuurlijk, een zo omvattend fenomeen als het wereldwijde web, gekoppeld aan de moderne telecommunicatie, kan niet in één, alomvattend oordeel worden gevat. (Daarom kun je in mijn ogen ook niet ‘vóór Europa’ of ’tegen Europa’ zijn.) Ik wil hier dus ook geen anti-Internet tirade afsteken. Wel wil ik betogen dat Internet, op de manier waar het nu werkt, bubbels creëert, in twee verschillende betekenissen van dit woord. En dat deze betekenissen nauw in verband staan met wat ik eerder, in deze...
Read More107. Overtwijfelen
Twijfelen is misschien wel de grondhouding van de filosofie – sinds Socrates is de primaire filosofische vraag: weet je dat wel zeker? Twijfel is dus in het algemeen, vanuit wijsgerig oogpunt, een goed ding. Toch kan twijfel ook te ver doorgevoerd worden en omslaan in een een spiraal van permanente onzekerheid, van besluiteloosheid, misschien zelfs van vertwijfeling – en dat is zeker geen goede zaak. Denk aan de gekwelde figuur van Hamlet, die een toneelstuk lang twijfelt of hij gevolg zal geven aan de oproep van de geest van zijn vader om diens moord te wreken. Zijn of niet...
Read More106. Sport als spektakel
We bevinden ons, volgens de marketingmensen van de NPO, in de sportzomer van 2016. Ons leven wordt, tussen juni en september, geacht te draaien om EK Voetbal, Wimbledon, Tour de France en de Olympische Spelen van Rio. Natuurlijk, er zijn aanslagen van IS; Brexit; de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Maar niemand zal deze zomer uitroepen tot terreurzomer, of populismezomer. Wat zegt dat over sport? En over onze maatschappij? Het begrip sportzomer geeft volgens mij aan wat sport in onze samenleving is, en wat het niet is. Om te beginnen wat het niet is: Sport is niet langer een spel, dat...
Read More105. Management: leiderschap als schijngebeurtenis
Na een korte onderbreking voor wat bespiegelingen over filosofie, wil ik de komende weken verdergaan met een analyse van onze ‘bullshit maatschappij’. Ik wil trachten te verklaren waarom iemand als Donald Trump het kan schoppen tot presidentskandidaat van een grote politieke partij. Eerder heb ik de essentiële begrippen van schijngebeurtenis en bullshit uitgewerkt, die samen de hoofdmoot van moderne politiek en zeker van moderne politieke campagnes vormen. Kort gezegd: Een schijngebeurtenis is een gebeurtenis die louter wordt opgevoerd om (door media) verspreid te worden, in de...
Read More104. Over de cirkel van reflectie
Voordat ik terugkeer naar de bespreking van bullshit en schijngebeurtenissen in onze samenleving, wil ik nog even een postscriptum toevoegen aan mijn stuk van vorige week. In mijn artikel over filosofie en wijsheid besprak ik hoe, vanaf het eerste begin in Griekse stadstaten, de Westerse filosofie is gekenmerkt door reflectie op zichzelf. Filosofie is niet alleen wijsheid, of zelfs begeerte naar wijsheid – het is onderzoek naar wijsheid, wijsheid van wijsheid. Deze traditie van filosofie als reflectie wordt zelf weerspiegeld (pun intended) in het symbool van de cirkel als weergave van...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
