272. Ode aan Beethoven
Dit jaar is het Beethoven-jaar, omdat de beroemde componist 250 jaar geleden in Bonn is geboren (al is er een onbewezen maar ook niet weerlegde theorie die zegt dat Ludwig eigenlijk tijdens een toernee van zijn muzikale ouders in 1772 ter wereld kwam, in Zutphen of all places!). Hoewel het eigenlijk elk jaar Beethoven-jaar is, omdat de schepper van de Ode an die Freude, de Pastorale, de Vijfde, de Mondschein, de Pathetique etc. eigenlijk nooit vergeten is en elk jaar op duizenden plekken ter wereld wordt uitgevoerd. Eerder heb ik op deze plek een paar stukken van Beethoven gebruikt om de...
Read More271. De film van het jaar
De film Joker van Todd Phillips maakte dit jaar grote furore onder critici en andere kijkers en bracht wereldwijd al meer dan een miljard dollar op. Op het festival van Venetië won hij de Gouden Leeuw. Hoofdrolspeler Jaoquin Phoenix is februari a.s. de grote favoriet voor de Oscar voor beste acteur. Joker schildert hoe een ‘gewone’ jongeman, Arthur Fleck, verandert in de mythische boef the Joker, die we kennen uit de Batman-strips en films. De rol is al vele malen gespeeld, door prominente acteurs als Jack Nicholson en Heath Ledger (die er ook een Oscar mee won), maar met Joker...
Read More270. Het verschil tussen held en koning
Vorige week besteedde ik aandacht aan een oud beeld, van een in duisternis gebouwde zaal waarin mensen zitten te eten en te drinken. Een beeld dat werd verwoord door de historicus Beda in de achtste eeuw en opgepikt door de dichter Stephen Dobyns twaalf eeuwen later. Dat beeld is dramatisch en archetypisch. Het is het houten hutje in het bos, de eenzame iglo in de sneeuw, de yurt op de oneindige steppe. Het is beschaving omringd door – niet natuur, maar – wildernis. Dit beeld van een voorpost van beschaving vinden we in alle populaire genres – duizenden jaren geleden en nu....
Read More269. Waar we zijn
Een van mijn favoriete dichters is de Amerikaan Stephen Dobyns. Zijn gedichten zijn vaak kleine, subtiele sfeerbeelden die een bepaalde filosofische gedachte illustreren – of beter: die een filosofische gedachte, in Wittgenstein’s woorden, ’tonen’ maar niet (expliciet) ‘zeggen’. Bij het prachtige gedicht Where We Are zal ik desalniettemin proberen te analyseren wat het gedicht ons te zeggen kan hebben, om het getoonde ‘zegbaar’ te maken. Het gedicht gaat zo (in mijn eigen vertaling): Waar we zijn (naar Beda) Een man scheurt een stuk van een...
Read More268. Slow, slow, quick quick slow
In de noodwet van de regering om de stikstof-crisis te lijf te gaan, staat ook een maatregel waarbij de maximumsnelheid wordt teruggebracht van 130 naar 100 kilometer per uur. Op het eerste gezicht een onschuldige, minimale aanpassing die mensen een paar minuten reistijd kost – maar juist tegen dit voornemen kwam het meeste verzet en regeringspartij VVD maakte duidelijk de ingreep met de grootst mogelijke tegenzin te verdedigen: het was een noodzakelijke #rotmaatregel. Waar zit hem voor de tegenstanders van 100 km/pu nu de pijn? In reacties komen argumenten naar voren als ‘het...
Read More267. Van bullshit naar doublethink
Ik heb op deze plek vaker geschreven over bullshit, en hoe onze maatschappij steeds meer door dit verschijnsel wordt overheerst. Daarom begon ik ook het zogenaamde woordenboek van geaccepteerde bullshit, ruim twee jaar gelden, om de verleiding van het verschijnsel in kaart te brengen. Als ik even mag teruggrijpen op eerdere uiteenzettingen: De beste analyse van het fenomeen bullshit komt uit het populaire essay ‘On Bullshit’ van de Amerikaanse filosoof Harry Frankfurt. Frankfurt beschrijft hierin het verschil tussen bullshit en het verwante begrip leugen. Allereerst is een leugen een...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
