373. Een letterlijke oorlog
In de afgelopen jaren heb ik op deze plek vaker geschreven over het begrip ‘oorlog’ als metafoor. Daarbij kwam ik steevast tot de conclusie dat er grote nadelen zitten aan de oorlogsmetafoor en dat het niet goed werkt om het oorlogsetiket te gebruiken bij economische zaken, een pandemie of de bestrijding van drugscriminaliteit. Waar we sinds 24 februari mee te maken hebben is geen metaforische oorlog, maar een letterlijke. Toch is oorlog ook in dit geval een bepaalde interpretatie, en dan heb ik het niet over de tegengestelde Oekraïense (‘oorlog’) en Russische...
Read More372. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: vooruitgang
In Flauberts ‘Woordenboek van geaccepteerde ideeën’ (uit zijn roman Bouvard et Pécuchet) staan allemaal omschrijvingen van negentiende eeuwse cliché’s – van wijd verbreide overtuigingen en breed gedeelde houdingen. Flaubert stelde dit woordenboek samen om de luie resultaten van de publieke opinie en het burgerlijke denken te bespotten. Soms zijn de lemma’s van de geaccepteerde ideeën eenduidig en voor de hand liggend, zoals die bij ‘communie’: De eerste communie: de mooiste dag van het leven. Soms drukken ze een platitude op een wat verrassende...
Read More371. Haastkoerier
De laatste weken heeft op deze plek de kwestie ‘flitsbezorging’ centraal gestaan: de stormachtige opmars van bezorgdiensten als Gorillas, Getir en Flink die binnen tien minuten supermarktspullen thuis komen brengen. En de reactie van gemeenten op deze opmars, onder andere door de komst van de flits-distibutiecentra (zogenaamde dark stores) aan banden te leggen. Waar zijn we nu, voor het derde en afsluitende deel? In week 1 beantwoordde ik de vraag of flitsbezorging verboden moet worden voorlopig met nee. Daar probeerde ik tegenargumenten bij te vinden: flitskoeriers zouden wel...
Read More370. Flitsmarkt
De vorige week ben ik begonnen met een disputatio over de kwestie flitsbezorging, en over de vraag of steden er goed aan doen om de opening van nieuwe distributiecentra of dark stores tijdelijk (dan wel definitief) te verbieden. We waren gebleven bij een eerste reeks van tegenargumenten tegen de redenen om dark stores te verbieden. De anti-flitsbezorgers argumenten waren te verdelen in zes categorieën: – ze verpesten het straatbeeld – ze veroorzaken gevaar in het verkeer – ze verminderen persoonlijk contact – ze buiten personeel uit – ze hanteren een onmogelijk...
Read More369. De kwestie flitsbezorging
Vorige week heb ik, niet voor de eerste keer, een lans gebroken voor de onderzoeksmethode van middeleeuwse universiteiten, de zogenaamde disputatio. Een disputatio bestaat eruit dat je een stelling op alle voors en tegens onderzoekt. Dat betekent echter niet dat je die in twee lijstjes tegenover elkaar zet, maar dat je bij elk voor de mogelijke tegens zoekt – en bij elk tegen de mogelijke voors (oftewel tegen-tegens). Als je een disputatio goed uitvoert krijg je een soort boom van stellingen en tegenstellingen, argumenten en tegenargumenten, die zich in principe kan blijven vertakken....
Read More368. De boom van onwetendheid
De positie van Sint Thomas van Aquino als kerkleraar heeft, geloof ik, de betekenis van zijn filosofie en zijn filosofische methode sterk vertekend. Dat uitspraken van Thomas zijn gebruikt om de katholieke catechismus vorm te geven heeft een beeld geschapen van een theoloog die stelligheden poneerde, in plaats van een filosoof die in argumenten en tegenargumenten dacht. Niets kan verder van de waarheid zijn. Honderd jaar geleden leerden katholieken bepaalde dingen over God die rechtstreeks uit de theologie van Thomas komen. De vorm van die leer, in vragen en stellige antwoorden, doet een...
Read More