369. De kwestie flitsbezorging
Vorige week heb ik, niet voor de eerste keer, een lans gebroken voor de onderzoeksmethode van middeleeuwse universiteiten, de zogenaamde disputatio. Een disputatio bestaat eruit dat je een stelling op alle voors en tegens onderzoekt. Dat betekent echter niet dat je die in twee lijstjes tegenover elkaar zet, maar dat je bij elk voor de mogelijke tegens zoekt – en bij elk tegen de mogelijke voors (oftewel tegen-tegens). Als je een disputatio goed uitvoert krijg je een soort boom van stellingen en tegenstellingen, argumenten en tegenargumenten, die zich in principe kan blijven vertakken....
Read More367. Kunst als kitsch
Ik heb op deze plek vaker over het fenomeen kitsch geschreven, zowel in verband met moderne kunst als met muziek. Ook analyseerde ik de angst voor kitsch als een overheersende emotie in de puberteit – of in cultuur die deze puberale angst reproduceert. Onlangs ontdekte ik echter een nieuwe locus van kitsch, waar ik nog niet eerder aandacht voor heb gehad. Dat is de kitsch in activistische kunst. Engagement Dat moderne kunst steeds activistischer wordt, lijkt me duidelijk. Een recente bespreking van drie New Yorkse tentoonstellingen begint vanzelfsprekend met de vaststelling dat deze...
Read More365. Flood the zone
In 1830 schreef Arthur Schopenhauer een retorische handleiding met 38 tips om elke discussie te winnen, De Kunst om Gelijk te Krijgen. Helemaal dekt die vlag overigens de lading niet, omdat een flink aantal adviezen niet zozeer om het ‘gelijk’ draait als wel om de ‘winst tegen elke prijs’. ‘Gelijk krijgen’ betekent dat je in elk geval een argument hebt aangedragen dat door de ander wordt geaccepteerd – al mag het dan misschien op een drogreden berusten of tegen de feiten ingaan. Veel tactieken die Schopenhauer aanprijst trachten de tegenstander te...
Read More364. Een storm van schijngebeurtenissen
De laatste weken analyseerde ik een volmaakte storm van polariserende tendensen, waarbij oppervlakkige metaforen (over oorlog en dictatuur), een melodramatisch wereldbeeld, bullshit, schijngebeurtenissen en ressentiment elkaar wederzijds opzwepen. Deze storm zou, wanneer we niks doen om de golven tot bedaren te brengen, onze democratie grote schade toe kunnen brengen – de beeldspraken van oorlog en dictatuur ‘letterlijk’ maken. De eerste keer besprak ik de misleidende analogieën van oorlog en dictatuur, de tweede keer de invloed van onze melodramatische instelling. Vandaag...
Read More361. Melodramatische taboes
In het verleden heb ik hier vaker geschreven over de melodramatische wereldbeschouwing en hoe die afwijkt van de tragikomische of kometragische blik op de werkelijkheid. Ik heb daarbij ook betoogd dat onze maatschappij, ongeveer sinds het tijdperk van de Verlichting, een samenleving is waarin het melodramatische perspectief domineert. In onze samenleving interpreteren we heel veel situaties (van individuele diëten tot landelijke verkiezingen, van sportwedstrijden tot economische markten) als strijdperken, plaatsen waarin een hoofrolspeler/protagonist tegenover een andere speler/antagonist...
Read More360. Er is niet één oorzaak
Afgelopen weken besteedde ik op deze plek aandacht aan onze intuïties betreffende oorzakelijke verbanden – de schema’s die we op de wereld leggen om zaken te verklaren en te voorspellen. Onze causale perspectief stoelt op twee ‘poten’, zou je kunnen zeggen: het scheppen van alternatieve hypothetische (tegenfeitelijke) werelden en het begrijpen van causaliteit als een soort ‘mechanica’ van krachten en tegenkrachten. Bij de alternatieve wereld construeren we een werkelijkheid die op één punt afwijkt van de onze, om te kijken wat het effect daarvan zou zijn....
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
