374. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: strategisch (I)
Het is nog maar kort geleden dat de Russische president Vladimir Poetin in binnen- en buitenlandse pers werd omschreven als een geniaal politiek strateeg. Had hij immers niet op een briljante wijze, stap voor stap, de Russische oppositie monddood gemaakt, westerse regeringen tegen elkaar uitgespeeld en via een reeks van kleine oorlogen (pardon, militaire operaties) zijn grondgebied en invloedssfeer uitgebreid? En was het resultaat niet een onaantastbaar autoritair bewind, waardoor Poetin en co. straffeloos hun miljarden bijeen konden harken...
read more373. Een letterlijke oorlog
In de afgelopen jaren heb ik op deze plek vaker geschreven over het begrip ‘oorlog’ als metafoor. Daarbij kwam ik steevast tot de conclusie dat er grote nadelen zitten aan de oorlogsmetafoor en dat het niet goed werkt om het oorlogsetiket te gebruiken bij economische zaken, een pandemie of de bestrijding van drugscriminaliteit. Waar we sinds 24 februari mee te maken hebben is geen metaforische oorlog, maar een letterlijke. Toch is oorlog ook in dit geval een bepaalde interpretatie, en dan heb ik het niet over de tegengestelde...
read more372. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: vooruitgang
In Flauberts ‘Woordenboek van geaccepteerde ideeën’ (uit zijn roman Bouvard et Pécuchet) staan allemaal omschrijvingen van negentiende eeuwse cliché’s – van wijd verbreide overtuigingen en breed gedeelde houdingen. Flaubert stelde dit woordenboek samen om de luie resultaten van de publieke opinie en het burgerlijke denken te bespotten. Soms zijn de lemma’s van de geaccepteerde ideeën eenduidig en voor de hand liggend, zoals die bij ‘communie’: De eerste communie: de mooiste dag van het leven. Soms...
read more371. Haastkoerier
De laatste weken heeft op deze plek de kwestie ‘flitsbezorging’ centraal gestaan: de stormachtige opmars van bezorgdiensten als Gorillas, Getir en Flink die binnen tien minuten supermarktspullen thuis komen brengen. En de reactie van gemeenten op deze opmars, onder andere door de komst van de flits-distibutiecentra (zogenaamde dark stores) aan banden te leggen. Waar zijn we nu, voor het derde en afsluitende deel? In week 1 beantwoordde ik de vraag of flitsbezorging verboden moet worden voorlopig met nee. Daar probeerde ik...
read more370. Flitsmarkt
De vorige week ben ik begonnen met een disputatio over de kwestie flitsbezorging, en over de vraag of steden er goed aan doen om de opening van nieuwe distributiecentra of dark stores tijdelijk (dan wel definitief) te verbieden. We waren gebleven bij een eerste reeks van tegenargumenten tegen de redenen om dark stores te verbieden. De anti-flitsbezorgers argumenten waren te verdelen in zes categorieën: – ze verpesten het straatbeeld – ze veroorzaken gevaar in het verkeer – ze verminderen persoonlijk contact – ze buiten...
read more369. De kwestie flitsbezorging
Vorige week heb ik, niet voor de eerste keer, een lans gebroken voor de onderzoeksmethode van middeleeuwse universiteiten, de zogenaamde disputatio. Een disputatio bestaat eruit dat je een stelling op alle voors en tegens onderzoekt. Dat betekent echter niet dat je die in twee lijstjes tegenover elkaar zet, maar dat je bij elk voor de mogelijke tegens zoekt – en bij elk tegen de mogelijke voors (oftewel tegen-tegens). Als je een disputatio goed uitvoert krijg je een soort boom van stellingen en tegenstellingen, argumenten en...
read more368. De boom van onwetendheid
De positie van Sint Thomas van Aquino als kerkleraar heeft, geloof ik, de betekenis van zijn filosofie en zijn filosofische methode sterk vertekend. Dat uitspraken van Thomas zijn gebruikt om de katholieke catechismus vorm te geven heeft een beeld geschapen van een theoloog die stelligheden poneerde, in plaats van een filosoof die in argumenten en tegenargumenten dacht. Niets kan verder van de waarheid zijn. Honderd jaar geleden leerden katholieken bepaalde dingen over God die rechtstreeks uit de theologie van Thomas komen. De vorm van die...
read more367. Kunst als kitsch
Ik heb op deze plek vaker over het fenomeen kitsch geschreven, zowel in verband met moderne kunst als met muziek. Ook analyseerde ik de angst voor kitsch als een overheersende emotie in de puberteit – of in cultuur die deze puberale angst reproduceert. Onlangs ontdekte ik echter een nieuwe locus van kitsch, waar ik nog niet eerder aandacht voor heb gehad. Dat is de kitsch in activistische kunst. Engagement Dat moderne kunst steeds activistischer wordt, lijkt me duidelijk. Een recente bespreking van drie New Yorkse tentoonstellingen...
read more366. De spiraal van ressentiment
In de afgelopen weken heb ik uitgebreid stilgestaan bij het samenspel van slechte analogieën, melodrama, bullshit, schijngebeurtenissen en ressentiment in een volmaakte storm van maatschappelijke onrust die allerlei breuklijnen in onze samenleving verdiept. Tot slot van deze overpeinzingen wil ik het hebben over een spiraal van ressentiment die ook zonder corona zou bestaan, maar in deze tijd veel dominanter is geworden. Twee jaar leden heb ik een kleine theorie van emoties en ressentiment gegeven, en geschetst hoe de verschuiving van emoties...
read more365. Flood the zone
In 1830 schreef Arthur Schopenhauer een retorische handleiding met 38 tips om elke discussie te winnen, De Kunst om Gelijk te Krijgen. Helemaal dekt die vlag overigens de lading niet, omdat een flink aantal adviezen niet zozeer om het ‘gelijk’ draait als wel om de ‘winst tegen elke prijs’. ‘Gelijk krijgen’ betekent dat je in elk geval een argument hebt aangedragen dat door de ander wordt geaccepteerd – al mag het dan misschien op een drogreden berusten of tegen de feiten ingaan. Veel tactieken die...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
