381. Wij zijn vrij. Punt.
De laatste jaren hebben wetenschappers op meerdere podia betoogd dat de vrije wil niet bestaat. Met name neurologen zijn daarbij zeer luid geweest in hun zogenaamde ‘ontmaskering’ van deze illusie. Middels laboratoriumexperimenten menen ze te hebben aangetoond dat er in het menselijke brein geen ruimte is voor een vrije wil. Wanneer we een wetenschapper vragen waarom een mens iets doet, zal hij wijzen op bepaalde vurende neuronen in de hersenen, op afgifte van hormonen in het bloed, op samentrekkingen van spieren. Volgens...
read more380. Dagverlichting: inbedding
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig? Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Begin met het lezen van de volgende tekst, en de bijbehorende bezinning. (Uit: Albertus Magnus, Pelgrim van het hart, van Wilhelm Schmidtborn) Met...
read more379. Een lage drempel
Volgens managementboeken dient de aanpak van een probleem op het werk vooral gestructureerd te gebeuren. Je verkent de situatie, maakt een probleemanalyse, zoekt naar oplossingen en neemt een besluit. En elk van die stappen kent weer een aantal onderscheiden fases. In een doorsnee managementboek (‘De Manager’ van R. ten Bos en M van der Ham) worden zeven stappen van een ‘effectieve’ probleemanalyse beschreven. De auteurs stellen allereerst vast dat een probleem een normafwijking is. Volgens hen dien je dan die...
read more378. Samenwerken met Poetin
De laatste weken schreef ik op deze plek over het begrip strategie en behandelde daarbij wat lessen die we de afgelopen veertig jaar hebben geleerd uit de speltheorie. Die lessen tonen ons hoe we zelf het meeste uit onze ontmoetingen met andere mensen kunnen halen, maar ook hoe we een omgeving kunnen scheppen waarin de opbrengst voor zoveel mogelijk partijen zo hoog mogelijk is. Uitgangspunt van de speltheoretische analyse is de situatie van het Iterated Prisoner’s Dilemma (Herhaalde Gevangenen Dilemma), waarbij partijen elkaar vaker...
read more377. De voorwaarden van samenwerking
De afgelopen weken schreef ik op deze plek over strategisch denken. De eerste conclusie was dat strategisch denken vaak overschat wordt en dat het erg moeilijk is om voor de lange termijn te plannen. Veel strategische adviezen vluchten daarom in vaagheid en abstractie (‘wees onvoorspelbaar’), waardoor ze weinig nut hebben in de praktijk. En dat geldt zowel voor de oorspronkelijke militaire toepassing als de uitbreiding naar de zakenwereld. In beide werelden is strategie meestal bullshit. Uit speltheorie weten we echter dat er wel...
read more376. Wees voorspelbaar
De afgelopen weken heb ik op deze plek over het begrip ‘strategie’ geschreven. Afkomstig uit de krijgskunst is het concept overgegaan op politieke campagnes en planning in het bedrijfsleven – waar het gebruik helaas een hoog bullshitgehalte bezit. Wanneer we kijken hoe het begrip in een oorlogssituatie gebruikt wordt, is de toestand echter niet veel beter. Strategische denkers beloven veel, maar weten in de fog of war weinig te verwerkelijken. Cliché nummer 1 in alle strategische aanbevelingen: wees onvoorspelbaar. Laat de...
read more375. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: strategie (II)
Vorige week beschreef ik op deze plek de wijze waarop adviseurs in het bedrijfsleven het begrip ‘strategie’ gebruiken en hoe groot het bullshit-gehalte daarvan is. Deze week wil ik onderzoeken of het wellicht iets beter is gesteld met strategisch denken in zijn oorspronkelijke omgeving, die van het leger. Eerst wil ik daartoe een paar vooronderstellingen onderzoeken, die in een strategische benadering van oorlog zijn opgesloten. Vervolgens wil ik kijken wat een paar beroemde strategische denkers, Sun Tzu en Machiavelli, ons hebben...
read more374. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: strategisch (I)
Het is nog maar kort geleden dat de Russische president Vladimir Poetin in binnen- en buitenlandse pers werd omschreven als een geniaal politiek strateeg. Had hij immers niet op een briljante wijze, stap voor stap, de Russische oppositie monddood gemaakt, westerse regeringen tegen elkaar uitgespeeld en via een reeks van kleine oorlogen (pardon, militaire operaties) zijn grondgebied en invloedssfeer uitgebreid? En was het resultaat niet een onaantastbaar autoritair bewind, waardoor Poetin en co. straffeloos hun miljarden bijeen konden harken...
read more373. Een letterlijke oorlog
In de afgelopen jaren heb ik op deze plek vaker geschreven over het begrip ‘oorlog’ als metafoor. Daarbij kwam ik steevast tot de conclusie dat er grote nadelen zitten aan de oorlogsmetafoor en dat het niet goed werkt om het oorlogsetiket te gebruiken bij economische zaken, een pandemie of de bestrijding van drugscriminaliteit. Waar we sinds 24 februari mee te maken hebben is geen metaforische oorlog, maar een letterlijke. Toch is oorlog ook in dit geval een bepaalde interpretatie, en dan heb ik het niet over de tegengestelde...
read more372. Het woordenboek van geaccepteerde bullshit: vooruitgang
In Flauberts ‘Woordenboek van geaccepteerde ideeën’ (uit zijn roman Bouvard et Pécuchet) staan allemaal omschrijvingen van negentiende eeuwse cliché’s – van wijd verbreide overtuigingen en breed gedeelde houdingen. Flaubert stelde dit woordenboek samen om de luie resultaten van de publieke opinie en het burgerlijke denken te bespotten. Soms zijn de lemma’s van de geaccepteerde ideeën eenduidig en voor de hand liggend, zoals die bij ‘communie’: De eerste communie: de mooiste dag van het leven. Soms...
read moreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
