Aan: jopf. khr. mdt. Slijmschroef, hoofd West-Europa
Betreft: bederf Nederland derde kwartaal 2023
Algemene situatie: in het algemeen staan de zaken in Nederland er goed voor. Erkende en betrouwbare splijtzwammen als stikstof, migratie, transseksualiteit en de wolf werpen nog steeds hun verrotte vruchten af. Er zijn echter ook een paar zorgwekkende tendensen.
Na de val van het kabinet Rutte-IV was er even een onrustbarende trend om over gemeenschap en bestaanszekerheid te praten, maar onze collega’s van marketing en pr hebben daar hun onfeilbare middel van herhaling, herhaling en herhaling gebruikt, waardoor beide begrippen hun betekenis snel hebben verloren en tot loze modewoorden zijn gereduceerd. ‘Bestaanszekerheid’ werd de afgelopen maanden gesproken of geschreven door talloze kennisinstituten, adviesbureau’s, beroeps- en belangenorganisaties en natuurlijk politieke partijen. Uiteindelijk kwam het zelfs in de troonrede, waar begrippen heengaan om te sterven.
Door deze eindeloze herhaling lijkt het erop alsof Nederland het eens was over een belangrijk sociaal-economisch thema, maar wij bedervers weten wel beter: zo gauw mensen concreet aan de slag gaan om die bestaanszekerheid te omschrijven en te bevorderen, zal blijken dat geen twee economen het eens zullen zijn over het hoe van bestaanszekerheid (minimumloon verhogen of toeslagen?) en geen twee politici over de doelgroep (AOW-ers, arme werkenden, bijstandsgerechtigden?). En dan zitten we met dezelfde verlammende tegenstellingen als in het stikstofdebat: 95 procent is voor verlaging van uitstoot, niemand is het eens over wie dat moet doen, en hoe. Voorlopig hoeven we ons nog niet druk te maken over een aanmerkelijke vermindering van het aantal Nederlandse armen en het verlies van bestaansnood als ons medium en hulpmiddel. Niet dat ons werk op dit onderwerp nu geheel gedaan is: het zal in de verkiezingstijd nog hard werken worden om een inhoudelijke discussie te frustreren en te verhinderen dat mensen politici tot heldere keuzes dwingen. Platitudes, cliché’s, buzzwords, daarin zit hem onze kracht en het is taak de politieke kopstukken aan die dingen te houden. (Wat ook nooit faalt: het verbinden van een sociaal-economische term met het woord ‘perspectief’ – iets waarvan niemand weet wat het concreet in zou houden en waarmee niemand het oneens kan zijn.)
Een andere meesterzet van onze propagandisten was het om ‘gemeenschap’ als ‘naoberschap’ te vertalen en uit te laten spreken door Oost-Nederlandse politici. (Of ‘mienskip’, door die schilderachtige Friezen.) Zo leek het meteen al een wereldvreemd idee, alleen geschikt voor kleine dorpen en de kabouters die daar wonen. Opnieuw: ons uitgangspunt is serieuze gesprekken over dit thema te ontmoedigen en liefst onmogelijk te maken, omdat iedereen óf in een gedeeld cliché, of in een eigen, ongedeelde, culturele invulling blijft hangen.
Uitgelicht: Extinction Rebellion
De afgelopen maand hebben we een begin gemaakt met de bestrijding van een zorgwekkende tendens, de eensgezinde bestrijding van klimaatverandering door activisten in Den Haag. Twee zaken brachten ons tot het inzicht dat urgente actie geboden is. Allereerst kwam uit verschillende onderzoeken naar boven dat de regering aan de ene kant klimaatverandering bestrijdt door het gebruik van non-fossiele brandstoffen te bevorderen, maar aan de andere kant klimaatverandering bevordert door het gebruik van fossiele brandstoffen te belonen met belastingkortingen. Die kortingen lopen op tot 46 miljard euro per jaar, ruim meer dan subsidies voor duurzaam gedrag.
Die belastingkortingen, investeringen en prijssteun vormden samen een briljante strategie, decennia geleden uitgedacht door collega’s. Zij zagen de menselijke wetenschap voortschrijden en begrepen dat mensen de waarheid over CO2 zouden ontdekken. Daarop anticiperend bedachten ze het overheidsbeleid waarbij CO2-uitstoot tegelijk met woorden werd ontmoedigd en met daden begunstigd – en die daden werden uitgesmeerd over tientallen terreinen en financiële potjes, zodat het heel moeilijk was ze bij elkaar op te tellen.
Het is een grote tegenvaller dat aanhoudende activisten tot geloofwaardige berekeningen van de fossiele voordelen zijn gekomen, waarna nota bene ambtenaren van ons bevriende ministerie van economische zaken (u herinnert zich Henk Kamp nog wel!) de definitieve rekensom maakte, die nog zo’n tien miljard hoger uitviel dan de hoogste ‘groene’ schatting. Met zulke vijandige vrienden heb je geen vriendelijke vijanden meer nodig.
De tweede funeste ontwikkeling zat hem in de aanhoudende groei van de protestbeweging Extinction Rebellion (afgekort als XR, waarschijnlijk omdat demonstranten niet kunnen spellen). Natuurlijk maakt het ons als bedervers niets uit of een snelweg wordt geblokkeerd en al helemaal niet als er mensen worden nat gespoten of weggesleept. Hoe meer hoe beter. Maar dat mensen geweldloze solidariteit tonen en dat ze daarmee succes hebben, zodat het aloude en bijna vergeten model van Gandhi en Marin Luther King herleeft: dat moeten we niet willen.
De beste krachten van onze agitprop afdeling hebben zich over dit probleem gebogen en ze zijn met twee interessante en veelbelovende contra-acties (wat iets anders is dan contracties) gekomen. De eerste is mensen weghonen vanwege hun gebruik van geweldloos verzet: wie denken ze wel dat ze zijn, Gandhi of Martin Luther King? Omdat zelfs de meest ambitieuze klimaatactivist hier zal aarzelen staan ze meteen op achterstand. En daar hebben onze intersectionaliteits-medewerkers nog het verwijt van ‘wit privilege’ aan toe gevoegd: hoogopgeleide witte Nederlanders kunnen gemakkelijk een snelweg blokkeren en zich laten arresteren, dat is een ‘luxe’ die gekleurde Nederlanders niet hebben (want die hebben al een strafblad, grapje). Maar serieus, het koste weinig moeite XR in de verdediging te drukken door te wijzen op de witte huid van de gemiddelde blokkeerder. Moet XR zich niet eerst druk gaan maken over de balk van gebrekkige diversiteit in de eigen gelederen voordat het zich richt op de splinter van fossiele subsidies in het financiële beleid van de regering?
Het is ongelofelijk, maar deze afleidingsmanoeuvre leidde inderdaad tot discussies in allerlei media, wat de legitimiteit van XR weer verder ondermijnde.
Als afdeling hebben we niet de illusie en ook niet de ambitie om XR te vernietigen. Het zou leuk zijn als het lukt, maar anders is er ook geen bederver overboord: dan gaan we zoveel mogelijk hameren op de tegenstelling van wettige democratische besluitvorming en illegale burgerlijke ongehoorzaamheid. Alsof het alles of niks is, je neer leggen bij elke wet en regel of totale wetteloosheid en anarchie. We hebben voor deze gedachtengang al wat ondersteuning gevonden bij onze politiek handlangers van klein rechts, dus het nodige voor werk is al gedaan.
Waarschuwing: reality tv
Een kleine maar niet onbelangrijke waarschuwing komt van onze afdeling reality tv. Sinds de invoering van het genre hebben we de laatste twintig jaar mooie successen geboekt met manipulatieve folter-tv, maar er lijkt nu een kentering te komen.
Onze grootste succes in al die jaren was ongetwijfeld de onversneden martelpraktijk van Temptation Island, een product van onze Amerikaanse collega’s, dat we kregen in ruil voor Big Brother. Onder het mom van ‘het testen van je relatie’ kregen we beroemdheidsgeile jongeren zo ver dat ze ons hun relatie kapot lieten maken voor het oog van miljoenen medeplichtige kijkers. Voor die kijkers was het een guilty pleasure waarover zich geen kijker schuldig voelde.
Nu hebben echter een paar oud-deelnemers het contractueel verplichte stilzwijgen verbroken en geklaagd over psychische problemen, zelfmoordpogingen en gefnuikte relaties. En de betreffende omroep heeft het programma, en soortgelijke programma’s stopgezet.
Onze collega’s hebben in de afgelopen week nog geen nieuwe tactiek bedacht om ons kindje te redden, maar gelukkig kwam er gisteren ene bruikbare suggestie uit onverwachte hoek, het redactioneel commentaar van NRC. Daar werd het misbruik van tv-deelnemers betreurd en afgekeurd, maar tegelijk werd een deur naar voortgang geopend door de afsluitende suggestie, dat bij een herstart ‘de psychische begeleiding van kandidaten veel intensiever en eerlijker’ moet zijn.
Ik heb onze tv-bedervers aangeraden vol in te zetten op deze mantra: intensieve psychische begeleiding. Misschien dat we, met deze haarlemmerolie in de aanbieding, omroepen wel kunnen verleiden tot een herstart – en misschien dat we onze verleidingspraktijken nog wel kunnen aanscherpen omdat we immers toch beloven de gevolgen te zullen bestrijden.
Wordt ongetwijfeld nog vervolgd.
Namens de afdeling Nederland,
bg. fqo. Ratzweer
Geef een filosofisch gesprek cadeau!
