357. De weergevonden lezer
In de laatste twee artikelen besprak ik al de kijk van romanschrijver Marcel Proust op verlichting, gebaseerd zijn ervaringen van een tijdloze dimensie waarin heden samenvalt met verleden. In die ervaringen (opgewekt door de smaak van een koekje, het geluid van een lepeltje of het gevoel van een stoeptegel) wordt de grens tussen nu en toen uitgewist en wordt zichtbaar dat verleden en heden een bepaalde essentie delen. Het besef van die gedeelde essentie geeft een groot gevoel van geluk aan de verteller van Prousts romancyclus À la recherche du temps perdu – een sterke ervaring van een...
Read More356. Op zoek naar de verlichte tijd
Vorige week besprak ik al de kijk van romanschrijver Marcel Proust op verlichting en zijn ervaringen van een tijdloze dimensie waarin heden samenvalt met verleden. In die ervaringen (opgewekt door de smaak van een koekje, het geluid van een lepeltje of het gevoel van een stoeptegel) wordt de grens tussen nu en toen uitgewist en wordt zichtbaar dat verleden en heden een bepaalde essentie delen. Het besef van die gedeelde essentie geeft een groot gevoel van geluk aan de verteller van Prousts romancyclus A la recherche du temps perdu – een sterke ervaring van een betekenisvolle wereld...
Read More355. Kunst als verlichting
Afgelopen zomer schreef ik een paar essays over de notie van verlichting. Eerst vanuit het perspectief van oosterse godsdiensten, dat ik niet kan delen, en vervolgens uit het perspectief van Dickens en diens A Christmas Carol, waarin ik wel kan meegaan. Er is echter nog een andere kijk op verlichting, van een door mij zeer bewonderd auteur, die ik niet heb behandeld, en die ik serieus wil beschouwen. Dat is de analyse van Marcel Proust. Op zoek naar de verloren tijd Proust zet zijn visie op verlichting uiteen in zijn romancyclus À la recherche du temps perdu, zeven boeken van samen ongeveer...
Read More352. Try a little tenderness
Herfst is het jaargetijde voor tedere geesten, als we Jane Austen mogen geloven. In een passage van haar roman Persuasion geniet haar heldin Anne “…van het uitzicht op de laatste zonnestralen van het jaar op de roestbruine bladeren en verdroogde heggen, en van sommige van duizenden poëtische bestaande beschrijvingen van de herfst, dat seizoen van bijzondere en onuitputtelijke invloed op smaakvolle en tedere geesten, dat seizoen dat aan elke dichter, waard om te lezen, een beschrijving heeft ontlokt, of een paar gevoelige regels.” Bij ‘een paar gevoelige regels’...
Read More351. Afwezigheid zonder gemis
Er is een beroemde passage in het filosofische hoofdwerk van Jean-Paul Sartre, L’être et le Néant (Het Zijn en het Niets) waarmee hij wil illustreren dat het Niets overal op de loer ligt, “opgerold in het hart van het zijn, als een worm”. Sartre beschrijft hiertoe een situatie waarbij hij met een vriend, Pierre, in een café heeft afgesproken. Als hij bij het café aankomt is Pierre er niet. Volgens Sartre is het café doordrongen van Pierre’s afwezigheid, wat volgens hem een bijzonder instantie van het Niets is. Overal waar Sartre zijn blik richt, zo zegt hij, straalt...
Read More350. Over neoviralisme
De afgelopen keren heb ik geschreven over hoe verschillende relatiemodellen – waarin respectievelijk de groep, de heerser, het individu en de markt centraal staan – omgaan met corona (het virus) en Covid (de ziekte). Mijn voorlopige conclusie was dat aan de modellen Gemeenschap, Rang en Wederkerigheid belangrijke nadelen kleven, vooral omdat ze vol zitten van morele ge- en verboden. Van het meer pragmatische Markt-model mogen we misschien meer verwachten. Markt is natuurlijk de wereld van het geld. Van loon, investering en rendement. Het is een wereld van ingewikkelde en...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
