389. Pleidooi voor de canon
Een canon was bij de Grieken een richtsnoer of liniaal – iets waaraan je de rechtheid van een lijn kon afmeten. Als typering van maatstaf werd het overdrachtelijk gebruikt bij de lijst van boeken die wel of niet tot de bijbel behoorden. Canoniek waren dan de boeken die ‘recht in de leer’ waren (volgens de verschillende kerken), apocrief de boeken waarin een dwaalleer ‘verborgen’ zat. (Ik ga hier voorbij aan het onderscheid tussen protestantse apocriefe boeken en katholieke deuterocanonieke boeken.) Dus: canoniek is wel het boek Daniël, niet het boek Jubileeën....
Read More388. Een betere metafoor
Wanneer mensen willen omschrijven waarom de klimaatverandering geen crisisgevoel bij mensen oproept, wordt vaak de vergelijking van de kikker in de kookpot gebruikt. Gooi een kikker in een pot met kokend water en hij springt er meteen uit. Maar zet je een pan met koud water en een kikker op het vuur en breng je het water langzaam aan de kook, dan zal de kikker blijven zitten. Wanneer de temperatuur ongemerkt – want heel langzaam – stijgt, is er geen aanwijsbare drempel waar de temperatuur voor de kikker te hoog wordt en blijft hij zitten tot hij kookt. En net zo, stelt de...
Read More387. Je kunt geen excuses eisen
Vorige keer heb ik geschreven over de onontkoombaarheid van bepaalde paradoxen in het menselijke leven. Bijvoorbeeld dat alleen degene die het niet waard is, genade kan vinden. Of dat liefde niet verdiend kan worden, alleen ontvangen. Al bij een eerdere gelegenheid had ik stilgestaan bij het feit dat je, om goede excuses aan te bieden, het effect van dat excuus geheel moet negeren. Wie sorry zegt in de verwachting van – of zelfs maar de hoop op – vergeving is berekenend bezig en niet spontaan. Wie zich verontschuldigt om vergeven te worden, maakt de excuses uit het eigen belang,...
Read More385. Wat verdienen wij?
De psalmen in het Oude Testament staan vol van passages die de slechtheid van het menselijke ras uitdrukken. “Allen zijn zij afgeweken, tezamen ontaard, er is niemand die goed doet, zelfs niet één” stelt Psalm 14:3 (en herhaalt Psalm 53:4)). Twee verzen eerder staat er: “Zij bedrijven gruwelijke en afschuwelijke misdaden, niemand is er, die goed doet.” En Psalm 143:2 smeekt God: “ga niet in het gericht met uw knecht, want niemand die leeft, is voor u rechtvaardig.” Gods rol als rechter heeft een voorname plaats in het hele Oude Testament (Psalm 7:12...
Read More384. Genade voor recht
De afgelopen weken heb ik op deze plek geschreven over verantwoordelijkheid en verdienste, en over de manier waarop die begrippen samenhangen. Die analyse was geïnspireerd door de twee onsterfelijke tragedies van Sofokles over de ongelukkige koning van Thebe, Oedipus. Oidipous Turannos en Oidipous epi Kolonoi tonen ons een omgang met verantwoordelijkheid die vreemd is aan onze moderne intuïties – en daarom zo verhelderend is. Sofokles’ Oedipus leeft gedeeltelijk in een economie van verdienste en blaam, beloning en straf – een ‘spel’ waarin de regels van het...
Read More377. De voorwaarden van samenwerking
De afgelopen weken schreef ik op deze plek over strategisch denken. De eerste conclusie was dat strategisch denken vaak overschat wordt en dat het erg moeilijk is om voor de lange termijn te plannen. Veel strategische adviezen vluchten daarom in vaagheid en abstractie (‘wees onvoorspelbaar’), waardoor ze weinig nut hebben in de praktijk. En dat geldt zowel voor de oorspronkelijke militaire toepassing als de uitbreiding naar de zakenwereld. In beide werelden is strategie meestal bullshit. Uit speltheorie weten we echter dat er wel bepaalde strategieën zijn die in vele situaties...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
