416. Schismogenese en gender
Twee weken geleden stelde ik op deze plek het begrip schismogenese aan de orde: de notie, ontwikkeld door antropoloog Gregory Bateson, dat in een relatie tussen twee partijen er twee soorten van wederzijdse aanpassing bestaan. De ene noemt Bateson de symmetrische: gedrag kan hetzelfde gedrag uitlokken (assertiviteit van A voert tot assertiviteit van B). De ander is de ontwikkeling van complementair of aanvullend gedrag (assertiviteit van A leidt tot onderwerping van B). Dus. Opscheppen van de ene gesprekspartner kan leiden tot opscheppen bij de ander (nee, moet je mij zien) of tot...
Read More411. Pidgin, creools en volwassen
Ruim twintig jaar gelden maakte ik een rondreis langs een paar Bovenwindse eilanden van Caribische Zee: Barbados, St. Vincent, Bequia, Union en St. Lucia. Allemaal eilanden waarop Engels de hoofdtaal was. Op St. Lucia, waar ik een week doorbracht, werd echter behalve Engels ook een lokaal patois gesproken dat meer Franse invloeden vertoonde. Omdat dit patois me intrigeerde kocht ik bij de lokale VVV een handgeschreven boekje uit 1969 over het dialect, waarin de beginselen uiteen werden gezet door amateur-linguïste Mary W. Toynbee. De basis van het boek, zo schreef de auteur, was gevormd door...
Read More403. Gebroken macht
In het vorige artikel besprak ik de notie van statusmacht, zoals die in Der Ring des Nibelungen van Richard Wagner wordt uitgebeeld, in de persoon van Alberich en vooral in de muzikale motieven die voortkomen uit het centrale symbool van diens macht, de Ring. Vandaag wil ik de motieven verkennen die uitgaan van Alberichs tegenstrever, oppergod Wotan. Wotan is in Wagner’s opera de vertegenwoordiger van de legitieme macht, de macht die we samen hebben gelegd in een scheidsrechter of vertegenwoordiger – iemand die namens ons besluiten mag nemen of uitvoeren. Het belangrijkste...
Read More402. Nieuwe helden (en schurken)
Om het probleem van ressentiment op te lossen, volstaat het niet een politieke remedie te vinden. Ressentiment wordt namelijk gevoed door statusangst, dat weer gebaseerd is op macht, dat weer gevestigd is op wedijver, dat weer rust op menselijke emoties. Wanneer we iets aan ressentiment willen doen, moeten we dus op psychologisch, economisch, sociaal en politiek niveau werken. Zoals ik al eerder heb geschreven: ik denk dat hiervoor alleen een epos bruikbaar is, een heldenverhaal dat ons, in een mythologische setting, toont welke permanente eigenschappen en mogelijkheden we hebben. Want dat...
Read More400. Tegen statusangst
De vorige week heb ik onze analyse van ressentiment uitgebreid met het door Jurriën Hamer beschreven fenomeen van onterechte trots. Hoe waardevol de karakterisering van Hamer ook is, zijn remedie tegen deze vorm van ressentiment schiet helaas tekort. De cognitieve dissonantie waarvan onterecht trotse boeren, vervuilers, miljonairs het slachtoffer zijn kan helaas niet worden opgeheven door ze op dit ’trucje’ van ons ego te wijzen – dat trucje gebruiken we namelijk met een reden, en die reden moet worden weggenomen om onterechte trots en ressentiment te bestrijden. De beste...
Read More390. Dagverlichting: centrum
Ga rustig zitten. Kijk eens om je heen. Hoe is het licht? Vertellen je zintuigen je hoe laat het is, welke tijd van het jaar? Wat hoor je? verkeer of vogels? Is het lekker warm, of zit je een beetje te kleumen? Of is het eigenlijk te warm, of te vochtig? Hoe voel je jezelf? Fit, of een beetje under the weather? Ben je relaxt, of voel je jezelf een beetje opgejaagd? Hier is een moment voor jezelf. Begin met het lezen van de volgende tekst, en de bijbehorende bezinning. (Uit: Dante – De Goddelijke Komedie, Paradijs, 22e zang) “Gij zijt zó nabij het opperste heil.” Begon...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
