234. Onder het gele hesje
Afgelopen weekend waren er in Frankrijk voor de dertiende opeenvolgende keer demonstraties van de zogenaamde ‘gele hesjes’. Er deden enkele tienduizenden mensen mee. Over het algemeen verliepen de protesten rustig, al waren er her en der kleine botsingen met de politie. In december, op het hoogtepunt, deden er in Parijs en andere steden zeker 250.000 mensen mee aan de demonstraties. In die tijd stond ook een grote meerderheid van de Fransen achter de gilets jaunes. Intussen is die steun flink afgebrokkeld – voornamelijk door grootscheeps geel geweld, anti-semitische...
Read More233. Een gebed dat zichzelf uit
In een tweetal vroege blogposts heb ik het over bidden gehad, en over hoe een gebed misschien uit z’n religieuze setting (z’n verbinding met een bepaald geloof of godsbeeld) gehaald kan worden en dan toch – als ritueel – een gunstig effect kan hebben op ons gemoed. En ik suggereerde dat je daarvoor misschien het beste een gedicht zou kunnen gebruiken. In het tweede artikel reflecteerde ik nog eens op mijn uitgangspunten en constateerde dat ik misschien een essentieel element van bidden over het hoofd had gezien: namelijk dat bidden altijd een vorm van vragen is, een...
Read More231. Vlucht naar voren
Vorige week besprak ik de overeenkomsten tussen het intussen beruchte Fyre-festival en Donald Trumps jacht op een grensmuur met Mexico. Beide zijn voorbeelden van situaties waar iemand zich met een tegenvallende realiteit geconfronteerd ziet en dan kiest voor de vlucht naar voren – in het onwerkelijke. In beide gevallen begint het met het verkopen – niet van een bestaand product (een festival of een deugdelijk infrastructureel plan), maar van wat mensen graag willen zien en horen. Schone schijn. Illusies. En vervolgens verandert, wat Fyre-organisator Ja Rule heeft omschreven als...
Read More228. Faust’s redding
Als afsluiting van drie blogverhalen over Faust wil ik Faust’s redding bespreken – zijn hemelvaart, waarbij een groep engelen ‘het onsterfelijke deel’ van Faust aan de duivel ontrukt en meevoert – Mefisto in ontreddering achterlatend. Op veel lezers heeft deze wending een vreemde indruk gemaakt: Faust’s redding lijkt een onberedeneerde ingreep van God of engelen (of Goethe), zoals in Griekse tragedies vaak een deus ex machina de plot omgooide en de protagonisten uit een uitzichtsloze situatie kon bevrijden. Het lijkt in Faust II inderdaad of de duivel...
Read More227. Faust als schijnwereld
Vorige week beschreef ik het probleem van Goethe’s Faust als dat van iemand met ‘Boorstin’s syndroom’: de onbedwingbare behoefte om de wereld mooier en maakbaarder te maken dan ze eigenlijk is. Om die behoefte te bevredigen (en tegelijk niet te bevredigen!) sluit Faust een contract met de duivel, nadat hij tien jaar vergeefs met wetenschap en magie aan de slag is gegaan. Nu heb ik dan filosofie, Rechten en artsenij, en ach! Helaas ook nog theologie Terdege beoefend, nacht en dag. Daar sta ik nu, ik arme dwaas Zo wijs als in ’t begin helaas … Dus heb...
Read More226. De lessen van Faust
Het is bijna een eeuw geleden dat Oswald Spengler in de Ondergang van het Avondland de Westerse cultuur als ‘faustisch’ bestempelde. Daarmee bedoelde Spengler een cultuur van de immer strevende mens, met gebeurtenissen die altijd naar iets anders verwijzen, in de ruimte die onbegrensd is. Faustische elementen in die cultuur waren volgens Spengler de kunst van de fuga, de natuurkunde van Galilei, de dynastieën in de baroktijd, het lot van koning Lear en het ideaal van de madonna. Hij stelde dat faustische perspectief tegenover het oudere apollinische (geleend van Nietzsche’s...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
