138. Onthoud jezelf!
We leven in een wereld van overvloed. Loop een supermarkt binnen en alles waar onze voorouders dagenlang voor moesten jagen, of maandenlang het land moesten bewerken, ligt klaar om in ons karretje te worden gelegd. Bezoek een kledingzaak en je kunt kiezen uit honderden uitdossingen in allerlei materialen, vormen en kleuren. Wandel door een winkelstraat en duizenden producten, sommige noodzakelijk, de meeste een vorm van luxe, schreeuwen om je aandacht. En dat is alleen nog maar (een deel van) de fysieke wereld. Zet televisie of computer aan en het aantal zenders, programma’s, websites,...
Read More134. Goed geraakt worden
Om te begrijpen wat het betekent om door iets geraakt te worden, kunnen we denken aan een spin in zijn web. Dat web, en de spin die erin leeft, worden op verschillend manieren geraakt. Het web kan in trilling worden gebracht door iets wat de spin niet interesseert: de wind, of regendruppels, of een blaadje. Het web kan ook worden bewogen door een potentiële prooi of bedreiging: een vlieg of mug, of misschien wel een vogel of mensenhand die het web kapot scheurt. Daarop reageert de spin door zelf te bewegen – door naar de plek van verstoring te rennen of juist door ervandaan te...
Read More126. Vol verwachting luistert mijn hart
Op 8 november, toen hij de Amerikaanse presidentsverkiezingen had gewonnen, hield Donald Trump zijn overwinningsspeech – de eerste toespraak van zijn presidentschap, zou je kunnen zeggen. Een volle zaal van supporters luisterde naar zijn boodschap, om nog maar te zwijgen van alle journalisten en de kijkers thuis. De volgende dag – een dag later dan gewoonlijk – hield Hillary Clinton haar ‘concession speech’, de toespraak waarin ze haar verlies toegaf. Het was meteen ook haar laatste toespraak, want zo gaan die dingen: de verliezer neemt alleen nog het woord om...
Read More121. Versieren is (over)leven
Recent golfde er een cosmetische revolutie door de sociale media. Volgens de zogenaamde #NoMakeup-beweging, aangevoerd door zangeres Alicia Keys, is het beter om als vrouw zonder make up door het leven te gaan. Dat is eerlijker en natuurlijker. Make up is volgens Keys en co. op zijn ergst een verhulling van het ware zelf, op zijn best een overbodige versiering. ‘Overbodige versiering’ – dat lijkt een pleonasme, zoals ongetrouwde vrijgezel. Welke versiering is immers niet overbodig? Het begrip versiering gaat uit van een tegenstelling tussen iets wat nuttig, misschien wel...
Read More107. Overtwijfelen
Twijfelen is misschien wel de grondhouding van de filosofie – sinds Socrates is de primaire filosofische vraag: weet je dat wel zeker? Twijfel is dus in het algemeen, vanuit wijsgerig oogpunt, een goed ding. Toch kan twijfel ook te ver doorgevoerd worden en omslaan in een een spiraal van permanente onzekerheid, van besluiteloosheid, misschien zelfs van vertwijfeling – en dat is zeker geen goede zaak. Denk aan de gekwelde figuur van Hamlet, die een toneelstuk lang twijfelt of hij gevolg zal geven aan de oproep van de geest van zijn vader om diens moord te wreken. Zijn of niet...
Read More98. De troost van gelatenheid
Speel de muziek en lees het onderstaande. Wat is het meest troostrijke boek uit de geschiedenis van de westerse filosofie? Daarover kan volgens mij geen twijfel bestaan: het is Die Welt als Wille und Vorstellung van Arthur Schopenhauer, uit 1818 (met een tweede deel uit 1844). Waarom is het werk van Schopenhauer zo troostrijk? Ik denk dat het aan vier elementen te wijten is: 1. Het pessimisme. Als je jezelf verdrietig voelt heb je geen behoefte aan iemand die zegt dat het allemaal wel meevalt en dat het glas nog steeds halfvol is – het gezelschap van een zwartgallige mopperpot is dan...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
