297. Het probleem met Socrates
Een paar jaar geleden analyseerde ik in drie essays de Platoonse dialoog Protagoras, geholpen door de interpretatie van Martha Nussbaum in haar werk The Fragility of Goodness. In het laatste artikel stelde ik dat de dialoog, in moderne termen, om de volgende vragen draait: Is management iets wat onderricht kan worden? Is management iets wat iedereen kan doen, of een zaak van specialisten? Is er één maatstaf voor succes in organisaties? En een variant hiervan: Verandert een praktijk als er geen kwalitatieve maatstaven meer zijn, maar alleen nog een kwantitatieve? In de Protagoras blijkt...
Read More204. Bullshit in de filosofie
De vorige keer besprak ik het fenomeen bullshit-banen en suggereerde dat managers en vooral hun souffleurs, de adviseurs voor leiderschap en organisatie, bullshit-beroepen uitoefenen. Deze veroordeling vergt echter, dunkt me, een rechtvaardiging van filosofie als non-bullshit – volgens het ‘Montaigneaanse’ motto dat je niet alleen naar iemand anders z’n fouten moet kijken, maar ook je eigen feilen moet onderzoeken. Als je iemand wilt beschuldigen, kun je beter eerst kijken of je je aan hetzelfde vergrijp schuldig maakt. (Geen jij-bak, maar een ik-bak!) Om te...
Read More151. Fetisj uitverkoop
De vorige keer behandelde ik het thema kopen – of eigenlijk, het stelsel van kopen en verkopen dat gebruikswaarde verandert in ruilwaarde en zo gebruikswaarde over de planeet verspreidt. Zoals ik al zei: dat heeft goede kanten, maar ook slechte. Vandaag wil ik nog even hierop terugkomen en met een kleine blik op de filosofiegeschiedenis de zaak wat verder uitdiepen. Ik legde vorige week al uit dat elke koop het inruilen van behoeftes betekent: als ik een drankje koop, ruil ik het lessen van mijn dorst in voor de behoeftes die ik hierdoor niet meer kan bevredigen. Bijvoorbeeld honger....
Read More112. Uit en in de grot
Vorige keer besprak ik de verwisseling van het echte en het beeld (het werkelijke en het denkbeeldige) in afgoderij of idolatrie. Ik moest, terwijl ik het stuk schreef, denken aan de allegorie van de grot, van Plato, waarin eenzelfde verwisseling wordt geïllustreerd. Deze week herlas ik de relevante passages uit Plato’s werk De Staat (Politeia) – niet alleen de allegorie van de grot, maar ook de eerdere vergelijking van de lijn, waarvan de grot-vergelijking een uitwerking is. Plato’s betoog over de lijn koppelt verschillende vormen van kennis (die corresponderen met...
Read More104. Over de cirkel van reflectie
Voordat ik terugkeer naar de bespreking van bullshit en schijngebeurtenissen in onze samenleving, wil ik nog even een postscriptum toevoegen aan mijn stuk van vorige week. In mijn artikel over filosofie en wijsheid besprak ik hoe, vanaf het eerste begin in Griekse stadstaten, de Westerse filosofie is gekenmerkt door reflectie op zichzelf. Filosofie is niet alleen wijsheid, of zelfs begeerte naar wijsheid – het is onderzoek naar wijsheid, wijsheid van wijsheid. Deze traditie van filosofie als reflectie wordt zelf weerspiegeld (pun intended) in het symbool van de cirkel als weergave van...
Read More103. Over filosofie en wijsheid
Elk jaar is er een zogenaamde ‘maand van de filosofie’ in april, een maand vol filosofische activiteiten rondom een bepaald thema. Dit jaar was het thema ‘Grenzen’, vorig jaar ‘Ongelijkheid’ en in 2014 was het ‘Techniek’. Maar eigenlijk heeft elke filosofiemaand hetzelfde thema en gaat het grootste deel van de jaarlijkse aandacht uit naar deze ene vraag: wat is filosofie eigenlijk? Om die vraag te beantwoorden, wil ik teruggaan naar het oudste gedocumenteerde gebruik van de term ‘filosofisch’, in een ongeveer 2500 jaar oud fragment...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
