194. Denken ist Danken
Martin Heidegger citeerde regelmatig een oude spreuk uit het Duitse piëtisme, ‘Denken ist Danken’. Van deze spreuk wil ik graag uitgaan in mijn bezinning op wat herdenken betekent. Herdenken is namelijk zowel een bepaalde vorm van hernemen als een bepaalde vorm van denken, die allebei met dank zeggen te maken hebben. Piëtisme is een oude term voor vroomheid en stond in de zeventiende eeuw voor een nieuwe stroming in de Lutherse kerk. Die kerk gaf, net als andere protestantse kerken, een religieuze structuur aan lokale gemeenschappen in West-Europa – en bood daarmee een...
Read More193. De les van Antigone (en Creon)
Twee weken geleden besteedde ik al aandacht aan stam-staat conflicten, geschillen waar de waarden en normen van gedeelde identiteit en autoriteit (de stam) op die van wederkerige verplichtingen en marktwerking (de staat) stuiten. Het voorbeeld wat ik besprak was een kleine oorlog tussen 1981 en 1985, toen de religieuze gemeenschap Rajneeshpuram zich een plaats in de Amerikaanse staat Oregon probeerde te verwerven. Dit conflict eindigde met een duidelijke nederlaag voor de stam, die zijn commune niet kon handhaven en na vier jaar de deuren moest sluiten. Leiders van de commune kwamen in de...
Read More192. Van schijn naar nep
Eigenlijk had ik deze week een artikel willen wijden aan oude en moderne stam-staat conflicten, maar de rel rondom zanger Dotan vormt zo’n intrigerende cocktail van onderwerpen die mij na aan het hart liggen, dat ik de verleiding niet kan weerstaan om er even op in te gaan. De affaire in een notendop: afgelopen zaterdag onthulde de Volkskrant dat zanger Dotan zijn imago op sociale media oppoetste door vanuit verzonnen accounts verkiezingen te beïnvloeden, andere artiesten aan te vallen en positieve, maar gefantaseerde Dotan-verhalen te verspreiden. Dotan ontkende aanvankelijk: hij zou...
Read More191. De stam en de staat
Al eerder heb ik het gehad over de vier relatiemodellen van antropoloog Alan Fiske. Volgens Fiske gaan mensen altijd met elkaar om volgens de regels van een bepaald model: Gemeenschap, Rang, Wederkerigheid of Markt. En verschillende menselijke samenlevingen maken ruwweg dezelfde ontwikkeling door: van Gemeenschap naar Rang naar Wederkerigheid naar Markt. Primair is het model van Gemeenschap. Relaties worden hier gedefinieerd in termen van wat je deelt. Je bent familie van elkaar, of streekgenoten, of landgenoten. Je deelt een onbepaalde, gemeenschappelijke essentie. Afstammeling van Abraham....
Read More190. Wij boeien onszelf
Gebeurtenissen, situaties, uitingen kunnen iets in ons teweeg brengen, ze kunnen ons raken. Wanneer deze aanraking voortduurt, zeggen we dat onze aandacht en onze gevoelens door iets worden vastgehouden, worden geboeid. Hierbij gebruiken we doorgaans de passieve vorm: wij zijn het lijdend voorwerp van dat boeien. Ons overkomt iets. De handelende partij zijn niet wijzelf, wij zijn het object van het boeien. Subject is de gebeurtenis of situatie of uiting. Die voorstelling boeide mij, zeggen we. Of: dat was een boeiend verhaal. De verantwoordelijkheid voor het geboeid worden staan we hiermee...
Read More189. Moet een stem wel geheim zijn?
Afgelopen woensdag resulteerden de gemeenteraadsverkiezingen in een enorme versplintering van het politieke landschap. De lokale partijen werden nog groter dan vier jaar geleden. De traditionele bestuurderspartijen uit het politieke midden vielen verder terug. Aan de flanken kwamen nieuwe partijen op. Volgens Volkskrant-commentator Martin Sommer markeren deze verkiezingen de definitieve doorbraak van individualisering. Mensen kiezen volgens hem naar hun levensgevoel en vragen: wat doet deze partij voor mij? Anno 2018 moet de partij bij de kiezer passen, niet de kiezer bij de partij. Ieder...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
