347. Tegen (over)interpretatie
Vorige keer heb ik het gehad over de analyse van Covid-19 als metafoor, in navolging van het werk van Susan Sontag in de jaren zeventig en tachtig. In Ilness as Metaphor en AIDS and its Metaphors bekeek de Amerikaanse schrijfster hoe ziektes overwoekerd kunnen worden door beeldspraak (ziekte als oorlog, als straf van God, als moreel falen) maar ook op hun beurt andere processen (politiek, economie, immigratie) kunnen verhelderen – en verduisteren. Want beeldspraak kan een zegen en een vloek zijn. Het kan ons beter inzicht geven in wat we (nog) niet kennen, maar ook ons verleiden tot...
Read More346. Over ziekte als metafoor
Een paar weken geleden schreef ik over het gebruik van de oorlogsmetafoor, met name in de strijd tegen drugsverslaving en -criminaliteit, de war on drugs. Wat de metafoor van ‘oorlog’ doet, is er een strijd van ‘wij’ tegen ‘zij’ van maken, van ‘goed’ tegen ‘kwaad’. Het uitroepen van een oorlog verenigt de achterban en mobiliseert alle beschikbare krachten in dienst van een gemeenschappelijk doel – de overwinning. Leiders kunnen hun autoriteit ermee bevestigen en zelfs uitbreiden. Dat zijn de ‘voordelen’. Het gebruik van elke metafoor, echter, heeft ook nadelen, omdat een metafoor allerlei...
Read More344. Over oorlog als metafoor
Toen journalist Peter R. de Vries vorige week werd neergeschoten, kenschetsten mensen dat als een aanslag op de rechtsorde of de rechtsstaat, als voorbeeld van de ondermijning van onze samenleving door grootschalige drugscriminaliteit. Tegen die ondermijning voert de overheid actief beleid, dat doorgaans wordt aangeduid als de war on drugs. De kop van een artikel in de papieren NRC luidde dan ook: Verliest de minister zijn ‘war on drugs’? (Bedoeld werd justitieminister Ferd Grapperhaus.) Zoals de Engelse term al doet vermoeden, komen zowel benaming als beleid van de drugsoorlog...
Read More343. Verborgen toekomst
Twee weken geleden schreef ik over het fenomeen van stamboomonderzoek en het tv-programma Verborgen Verleden, waarin familiegeschiedenissen van Bekende Nederlanders worden uitgeplozen. Ik signaleerde daarbij de behoefte van sommige ‘erfgenamen’ om elementen van hun eigen leven achteraf te verklaren uit elementen van hun stamboom. Dat een dergelijke verklaring niet werkt, valt gemakkelijk te zien in het geval van een stamboom. Immers, waar, pakweg, het beroep van een betovergrootvader een verklaring zou moeten vormen van de huidige status van een nazaat, moet tegelijk verklaard...
Read More342. Scrooge, enlightened
Een paar weken geleden beschreef ik hoe het boeddhistische of hindoeïstische beeld van verlichting mij niet aantrekt. Bij gebrek aan bepaalde ervaringen of eigenschappen kan ik er weinig mee. Hoewel er dus (voor mij) onoverkomelijke problemen bestaan bij het nastreven van ‘Oosterse’ wijzen van verlichting, bestaat er toch een begerenswaardig beeld dat volgens mij de moeite van het imiteren waard is – en dat je best met het woord ‘verlichting’ zou kunnen kenschetsen. Die, mij begrijpelijke en sympathieke vorm van verlichting, zien we gerealiseerd in het beroemde...
Read More341. Verborgen verleden
In de coronatijd is de al grote populariteit van stamboomonderzoek verder gestegen. Beroofd van uitgaans- en vakantiemogelijkheden stortten velen zich op digitale archieven en handgeschreven documenten, om daarin op zoek te gaan naar hun familiegeschiedenissen. Om hun ‘verborgen verleden’ terug te vinden. Kort opeen verschenen in zowel NRC als Volkskrant artikelen die deze trend beschreven. Verborgen Verleden Al elf seizoenen maakt de NTR een serie over de stambomen van bekende Nederlanders, Verborgen Verleden. Na ruim honderd afleveringen is het een klassieker van de publieke...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
