353. …en graveerde het hele verhaal op een steen.
Twee jaar geleden startte ik een onderzoek naar heldenverhalen, om te zien of er epen zijn die ons ‘verder helpen’ met onze globale problemen. Die zoektocht was geïnspireerd door een analyse van schrijver C.S. Lewis uit de jaren veertig van de vorige eeuw. In een lezingenreeks over John Milton’s Paradise Lost maakte Lewis een onderscheid tussen zogenaamde primaire en secundaire heldenverhalen. Het primaire epos kent geen patroon, geen ontwerp, geen bedoeling. Glorie en ongeluk wisselen elkaar af, de ene gebeurtenis is even belangrijk of onbelangrijk als de andere. Er is geen enkel resultaat...
Read More352. Try a little tenderness
Herfst is het jaargetijde voor tedere geesten, als we Jane Austen mogen geloven. In een passage van haar roman Persuasion geniet haar heldin Anne “…van het uitzicht op de laatste zonnestralen van het jaar op de roestbruine bladeren en verdroogde heggen, en van sommige van duizenden poëtische bestaande beschrijvingen van de herfst, dat seizoen van bijzondere en onuitputtelijke invloed op smaakvolle en tedere geesten, dat seizoen dat aan elke dichter, waard om te lezen, een beschrijving heeft ontlokt, of een paar gevoelige regels.” Bij ‘een paar gevoelige regels’...
Read More351. Afwezigheid zonder gemis
Er is een beroemde passage in het filosofische hoofdwerk van Jean-Paul Sartre, L’être et le Néant (Het Zijn en het Niets) waarmee hij wil illustreren dat het Niets overal op de loer ligt, “opgerold in het hart van het zijn, als een worm”. Sartre beschrijft hiertoe een situatie waarbij hij met een vriend, Pierre, in een café heeft afgesproken. Als hij bij het café aankomt is Pierre er niet. Volgens Sartre is het café doordrongen van Pierre’s afwezigheid, wat volgens hem een bijzonder instantie van het Niets is. Overal waar Sartre zijn blik richt, zo zegt hij, straalt...
Read More350. Over neoviralisme
De afgelopen keren heb ik geschreven over hoe verschillende relatiemodellen – waarin respectievelijk de groep, de heerser, het individu en de markt centraal staan – omgaan met corona (het virus) en Covid (de ziekte). Mijn voorlopige conclusie was dat aan de modellen Gemeenschap, Rang en Wederkerigheid belangrijke nadelen kleven, vooral omdat ze vol zitten van morele ge- en verboden. Van het meer pragmatische Markt-model mogen we misschien meer verwachten. Markt is natuurlijk de wereld van het geld. Van loon, investering en rendement. Het is een wereld van ingewikkelde en...
Read More349. Naar minder moraal?
De vorige keren schreef ik over de interpretaties van ziekte, en vooral de morele interpretatie – de toepassing van schema’s als schuldig/onschuldig, zelfzuchtig/onzelfzuchtig, verantwoordelijk/onverantwoordelijk. Mijn punt was dat deze schema’s bij een verschijnsel als de corona-pandemie niet behulpzaam zijn en dat ze categorieën met elkaar verwisselen. Met dat laatste bedoel ik dat ze morele noties uit de omgangsmodellen van Gemeenschap, Rang en Wederkerigheid pakken en die projecteren op de heel anders werkende categorie van Markt. Markt is het domein van grote getallen...
Read More348. Voorbij goed en kwaad
De vorige keer schreef ik op deze plek over de interpretatie van ziekte, en hoe veel van die interpretatie overinterpretatie is. Een verstandige omgang met ziekte – een gezonde omgang – beperkt die interpretatie tot het noodzakelijk, het behulpzame, het doelgerichte. Tot datgene wat de patiënt, of de getroffen samenleving, echt helpt. Inspiratie van die analyse is het werk van Susan Sontag, van Against Interpretation in de jaren zestig via Illness as a Metaphor in de jaren zeventig naar naar AIDS and its Metaphors in de jaren tachtig. Toegepast op Covid is misschien de...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
