Het lijkt erop dat Feyenoord dit seizoen de landstitel gaat winnen. Sinds afgelopen zondag, toen de ploeg drie punten verder uitliep op naaste belager Ajax, is de meeste spanning er wel van af. Gelukkig maar voor de Feyenoordsupporters, die het na de winterstop steeds moeilijker kregen hun emoties in toom te houden.
Het AD berichtte de laatste weken regelmatig over de gierende spanning – en emotionele uitbarstingen – in Rotterdam, bijvoorbeeld toen de wedstrijd tegen Ajax verloren ging en de ME het centrum van Rotterdam moest leegvegen.
Aan de ene kant is die spanning begrijpelijk: de kans op een eerste titel in 18 jaar geeft een gevoel van ‘dit mag toch niet meer fout gaan’ en een hartverzakking bij elke tegenslag: zou het dan toch…?
Aan de andere kant: bij de winterstop had Feyenoord zes punten voorsprong en een beter doelsaldo. Nu heeft het vier punten voorsprong en nog steeds een beter doelsaldo. Het lijkt er dus op dat de situatie halverwege de competitie een goede voorspeller was van hoe de titelstrijd zou eindigen – en dat de spanning eigenlijk niet nodig was.
Tijdsschaal
Het probleem van veel supporters is, denk ik, dat ze hun club op een te kleine tijdsschaal volgen.
In feite gaat het bij een competitie alleen om de eindstand; de ranglijst na 1, 2 of zelfs 33 rondes doet er eigenlijk niet toe.
Als een voetbalsupporter één keer per jaar, na de laatste wedstrijd, naar de stand zou kijken, zou hij of zij slechts op één moment vreugde of verdriet voelen, en slechts een kort moment van spanning.
Dat is veel beter voor je hart.
Wat doet de gemiddelde supporter echter? Niet alleen bestudeert de fan religieus de tussenstand na elke wedstrijdronde, vaak speculeert hij ook over het resterende programma – waar de ‘zekere’ punten te halen vallen en waar de moeilijke tegenstanders wachten.
En 34 keer per jaar geeft de supporter zich over an de martelende onzekerheid van de wedstrijd – in real time.
Ook hier geldt weer: als iemand alleen het eindresultaat zou vernemen, zou vreugde/verdriet en spanning in een moment geconcentreerd worden. En voor een Feyenoordsupporter, zeker in het seizoen 2016-2017, is de kans heel groot dat het resultaat positief zou zijn. Ter illustratie: van de 32 wedstrijden tot nu toe won Feyenoord er 25. Dat is 78 procent.
De Feyenoordfan die alleen op zondagavond de uitslag verneemt heeft een kans van meer dan driekwart dat hij of zij daar blij van wordt.
Stel dat die fan echter twee keer per wedstrijd de stand checkt: een keer in de rust en een keer na het laatste fluitsignaal. Dan is de kans al veel groter dat er een negatief resultaat tussenzit. Liefst veertien keer stond Feyenoord dit seizoen bij de rust gelijk of achter, dus slechts in 56 procent van de gevallen zou de fan verheugd de score hebben vernomen.
En voor de supporter die de wedstrijd live volgt is het nog veel erger: dan wordt hij of zij met tegenslag na tegenslag geconfronteerd: niet alleen elke keer als Feyenoord een tegendoelpunt incasseert, maar ook als het balverlies lijdt of een vrije trap tegen krijgt. Kortom, voor de echte fan is er elke paar seconden een negatieve ervaring – een reeks hartverzakkingen die nauwelijks gecompenseerd worden door de uiteindelijke goede afloop.
Natuurlijk: een sportfan leeft voor dit soort spanning – je zou zelfs kunnen zeggen dat sport ervoor is uitgevonden.
Maar er zijn ook activiteiten waar het geen enkele zin heeft om op een te kleine tijdsschaal naar de ontwikkelingen te kijken.
Nassim Nicholas Taleb (schrijver van o.a. Fooled By Randomness en The Black Swan) heeft eens op een computer gesimuleerd wat een succesvolle investeerder meemaakt, wanneer hij het stijgen en dalen van zijn beleggingen volgt.
Taleb stipuleerde bij deze simulatie dat de belegger succesvol was, we hebben het dus niet eens over de grote massa van verliezers. Zelfs een succesvolle belegger, echter, is maar gedeeltelijk succesvol. Sommige aandelen of obligaties zullen het goed doen, andere niet.
Stel, zegt Taleb, dat deze persoon jaarlijks gemiddeld 15% rendement heeft op zijn investeringen – en van zijn 100 beleggingskeuzes leveren er 68% tussen 5-25% op, dat wil zeggen dat ze niet meer dan 10% afwijken van zijn gemiddelde.
Als deze belegger een keer per jaar naar zijn rendement kijkt, zal hij doorgaans opgelucht ademhalen en tevreden achteroverleunen. Er zullen wat missers tussen zitten, maar in een gemiddeld jaar zal 93% van de aandelen zijn gestegen. (Of anders gezegd: bij 20 jaarresultaten zal er 19 keer een meevaller zijn en maar 1 keer een tegenvaller.)
Wat gebeurt er als hij één keer per drie maanden naar de kwartaalcijfers kijkt? Caleb heeft uitgerekend dat er dan slechts een kans van 77% is dat een bepaalde koers omhoog is gegaan – en 23% dat die gedaald is. En de kans op een goed tussenresultaat daalt naar slechts 50.02%, nauwelijks meer dan de helft, wanneer de investeerder voortdurend naar zijn beleggingen zit te kijken. Zoals een supporter een voetbalwedstrijd volgt.
De moraal: als je jouw aandelen op de voet volgt, is de kans op een geobserveerde stijging net zo groot als op een daling. Je kunt uit die tussenstanden dus ook niets afleiden over het resultaat op langere termijn!
Tegelijkertijd stel je jezelf bloot aan een heleboel negatieve ervaringen, omdat op elk moment dat je kijkt, de helft van je beleggingen minder waard zal zijn geworden. Je leidt dan een soort financieel balverlies. Natuurlijk is ook de helft meer waard geworden, maar uit de sociale psychologie weten we dat mensen meer lijden onder verlies, dan dat ze genieten van winst.
Een investeerder heeft dus niets te winnen bij het volgen van de koersen: er valt niets uit af te leiden en het veroorzaakt alleen maar veel leed.
De grotere les
In eerdere artikelen heb ik gewezen op de verslavende werking van nieuws en op de paradoxale wijze waarop (slecht) nieuws onze illusie voedt dat de wereld een Hollywood film is, op weg is naar een happy end.
Bovenstaande overwegingen wijzen op een derde slechte eigenschap van nieuws: je kunt van nieuws niks leren.
Nieuws werkt eenvoudigweg met een te kleine tijdsschaal om er iets uit te kunnen concluderen. De voorbeelden van de Feyenoord-fan en de belegger tonen dat het weinig zin heeft naar de dagelijkse gebeurtenissen te kijken als je iets over het grotere geheel wilt leren.
Nieuws vergaren en consumeren is als een hooiberg halm voor halm (spriet voor spriet?) onderzoeken: handig als je op zoek bent naar een speld, niet zozeer wanneer je de hooiberg als geheel wilt leren kennen.
Nieuws toont teveel wat toevallig is – teveel ruis. Stel dat Feyenoord speelt en je op dit moment de tv aanzet. Het is dan heel goed mogelijk dat je Feyenoord de bal ziet verliezen. Dat zegt echter niks over hoe de wedstrijd tot nu toe is verlopen en al helemaal niet over hoe hij uiteindelijk zal aflopen. Wat er op dit specifieke moment gebeurt is geen informatie, het is ruis.
Voetbalsupporters die een wedstrijd live volgen kunnen dat doen als ze er lol mee beleven om in een emotionele achtbaan te zitten. Ze moeten het niet doen om de einduitslag te voorspellen en al helemaal niet om de kampioen te deduceren.
Net zo is het flauwekul om beurskoersen van dag tot dag, laat staan van uur tot uur of minuut tot minuut te volgen – tenminste als je daar je investeringen door wilt laten beïnvloeden.
En door het volgen van nieuws leer je niks over belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen – daarvoor heb je niet het vergrootglas van de journalistiek, maar de (omgekeerde) verrekijker van de geschiedenis en de wetenschap nodig.
En daarom is het ook zo zorgwekkend dat onze samenleving aan nieuws verslaafd is, dat wij leven bij de waan van de dag. Sterker nog, dat wat vandaag op tv wordt gezegd of op Internet wordt geplaatst door meer mensen als bron van waarheid wordt gezien dan historisch en wetenschappelijk onderzoek.
Onze samenleving wordt helaas getypeerd door iemand als Donald Trump, die geen beleidsrapporten lijkt te lezen en geen wetenschappelijk advies vertrouwt, maar die zijn beslissingen laat beïnvloeden door wat zijn favoriete nieuwszender zojuist gemeld heeft:
Needless to say: dit is niet wat we willen zien van de belangrijkste leider ter wereld.
Maar ook niet van onszelf.
Nieuws zou eigenlijk zijn eigen waarschuwingssticker moeten hebben: geniet nieuws met mate, maar houdt het grote geheel in de gaten!
Geef een filosofisch gesprek cadeau!
