508. Orwells waarschuwing
In 1948 publiceerde de Britse schrijver George Orwell een uitgebreide waarschuwing over totalitaire regimes. En nee, het was niet zijn beroemde Nineteen Eighty-four, dat pas een jaar later zou uitkomen. Het was een essay van vijftig pagina’s over de kostschool waar hij van zijn achtste tot dertiende had verbleven, getiteld Such, Such Were the Joys. De titel is uiteraard ironisch, of zelfs sarcastisch bedoeld, want Orwell (onder zijn echte naam Eric Blair) had naar eigen zeggen een afschuwelijke tijd op St. Cyprian’s, de ‘prep-school’ waar hij werd klaargestoomd voor...
Read More507 Bullshit voorbij de spin
Vorige week besprak ik de ontwikkelingen rondom schijngebeurtenissen in de politiek, of beter: politiek als schijngebeurtenissen. En ik moest concluderen dat schijngebeurtenissen nu veel meer de politiek kenmerken dan negen jaar geleden, toen ik er voor het eerst over schreef. Toen beheersten schijngebeurtenissen de campagnes, nu vormen ze ook groot deel van het bestuur. Het andere begrip dat ik in 2016, naar aanleiding van de opkomst van Donald Trump, oppakte was een notie van filosoof Harry Frankfurt, bullshit. Tenminste: Frankfurt heeft dit begrip natuurlijk niet bedacht, maar uitgelegd....
Read More506. Regeren als schijngebeurtenis
In 2016, bij de opkomst van Donald Trump, signaleerde ik hoe zijn kandidatuur een sluitstuk en hoogtepunt vormde van twee verwante ontwikkelingen: de politiek als schijngebeurtenis en de politieke retoriek als bullshit. Hoe staat het, bijna tien laar later, met die ontwikkelingen? Laat me even recapituleren wat de bovenstaande begrippen inhouden: Een schijngebeurtenis is een gebeurtenis die louter wordt opgevoerd om (door media) verspreid te worden, in de hoop om zichzelf te vertakken in meer schijngebeurtenissen. Schijngebeurtenissen worden opgevoerd omdat de gewone werkelijkheid onze...
Read More505. Het kind als burger
De afgelopen week verschenen er berichten in de kranten waarin gesuggereerd werd dat het democratisch gehalte van de Nederlandse samenleving onder druk staat. Allereerst presenteerde de Raad van State haar jaarverslag over 2024 en signaleerde dat ook in ons land het ‘democratisch normbesef’ niet vanzelfsprekend is. Vicepresident Thom de Graaf onderstreepte deze boodschap in enkele interviews. De Graaf vertelt daarin dat niet alleen wereldwijd democratieën plaatsmaken voor autocratieën, maar dat de processen die daarmee gepaard gaan, de aanval op instituties als rechtspraak,...
Read More504. Bij de rivieren van Babylon
Tijdens de corona-crisis, in het midden van de tweede grote lockdown in de winter van 2021, heb ik op deze plek het verhaal verteld van de Joodse ballingen in Babylon. In de zesde eeuw voor onze jaartelling werden grote delen van de Joodse bevolking van Juda afgevoerd naar Babylon, waar ze ongeveer zestig jaar verbleven. Drie keer kwam de Babylonische koning Nebukadnezar II in actie tegen Juda en Jeruzalem: de eerste keer voerde hij de koning en zijn hofhouding plus duizenden leden van de Joodse elite af naar Babylon en plantte hij een marionet op de troon; de tweede keer verwoestte hij de...
Read More503. De dood van de standvastige
Eerder heb ik aangekondigd de dood van hoofdpersonen in Griekse tragedies te willen onderzoeken, en de vraag te stellen wat deze sterfgevallen tragisch maakt – of juist niet. Beginnen wil ik daarbij met de grote Agamemnon, aanvoerder van de Grieken bij Troje. Agamemnon heeft door de klassieke geschiedenis heen wisselende kritieken gekregen. Mythen, Homeros, andere dichters, de grote dramaturgen Aischylos, Sofokles en Euripides: ze oordelen niet allemaal hetzelfde over hem. Maar toch kruipt er een rode draad door zijn verhaal, en zijn dood lijkt toch te duiden vanuit ons schema van...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
