190. Wij boeien onszelf
Gebeurtenissen, situaties, uitingen kunnen iets in ons teweeg brengen, ze kunnen ons raken. Wanneer deze aanraking voortduurt, zeggen we dat onze aandacht en onze gevoelens door iets worden vastgehouden, worden geboeid. Hierbij gebruiken we doorgaans de passieve vorm: wij zijn het lijdend voorwerp van dat boeien. Ons overkomt iets. De handelende partij zijn niet wijzelf, wij zijn het object van het boeien. Subject is de gebeurtenis of situatie of uiting. Die voorstelling boeide mij, zeggen we. Of: dat was een boeiend verhaal. De verantwoordelijkheid voor het geboeid worden staan we hiermee...
Read More186. Ik ben mijn stem
Over een kleine drie weken gaan we stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen. Wat is stemmen precies? Wat betekent het uitbrengen van een stem? Ik stem op deze partij, deze politicus: wat zegt dat over mij? Stemmen is, in al zijn betekenissen denk ik, een uitdrukking van een iets dat met identiteit te maken heeft. Met een ik. Maar wat voor ik? Dat is misschien niet in alle omstandigheden hetzelfde. De fysieke stem Mijn fysieke stem zegt: ik ben mijn lichaam. Wanneer ik, in spreken, schreeuwen, zingen, zuchten, mijn stem gebruik maakt de stem veel duidelijk over mijn lichaam. Allereerst dat...
Read More183. Een deel voor het geheel
Vorige week heb ik aandacht besteed aan de notie van ‘voltooid leven’ en aan de vraag of wij ons levensverhaal wel ooit als een afgerond geheel kunnen zien. De meest voor de hand liggende modellen, autobiografie en roman, boden daarvoor weinig aanknopingspunten. Toch is het mogelijk een literair model te gebruiken waarbij het leven als een geheel verschijnt en het als ‘voltooid’ kan worden gelezen. Voltooid, maar tegelijk open. Dat model is het gedicht. Synecdoche De Amerikaanse poet laureate (dichter des vaderlands) uit de jaren zestig, Robert Frost, stond bekend als...
Read More182. Het leven lezen
Wanneer mensen het over ‘voltooid leven’ hebben, knopen ze aan bij een bepaalde manier van denken, die leven vooral als het schrijven van een biografie ziet. Je leven draait dan om het creëren van een levensverhaal, een verhaal met begin, midden en eind, zoals voorgeschreven (voor tragedies) in de Poetica van Aristoteles. Begin, midden en einde worden omschreven in het gedicht Aristotle van Billy Collins: Dit is het begin. Bijna alles kan gebeuren. Dit is waar je de schepping van het licht vindt, een vis die aan land kronkelt, het eerste woord van Paradise Lost op een lege...
Read More175. Sinterklaas is een religie van schenken
De vorige keer stelde ik twee vragen aan de orde: waarom we kinderen opvoeden in het geloof aan Sinterklaas en waarom volwassenen, als ze dat geloof verloren hebben, Sinterklaas blijven vieren. We waren halverwege bij de beantwoording van deze vragen. De uitwisseling van cadeaus tussen volwassenen behoeft op een bepaalde manier geen rechtvaardiging, het is een aloude manier om de band tussen mensen te verstevigen. En de specifieke ‘sinterklazige’ manier, met anonieme geschenken in de vorm van surprises, zal ik aan het einde verklaren. Nu eerst mijn duiding van het...
Read More174. Waarom Sinterklaas?
In weerwil van de escalatie in de Piet-discussie zullen komende week toch weer heel veel mensen het Sinterklaasfeest vieren. Bijna alle kinderen in Nederland worden opgevoed als Sint-gelovige en vieren, nadat ze hun geloof zijn kwijtgeraakt, het feest vrolijk verder in ‘volwassen’ vorm – wellicht zonder liedjes en schoenzetten, maar met een bijeenkomst met familie en vrienden, waarbij cadeaus worden uitgewisseld. Waarom doen we dit? En zeg dan niet: dat is traditie. Want dat werpt alleen nieuwe vragen op, zoals: hoe is die traditie gegroeid? En: waarom is die traditie nog...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
