427. Zo boven, zo beneden, zo in het midden
Van theoloog Harry Kuitert komt de beroemde uitspraak “Alle spreken over Boven komt van beneden, ook het spreken dat beweert van Boven te komen.” Kuitert bedoelde hiermee dat alle geloof een zaak van menselijke verbeelding is – dat we zaken van beneden, op aarde, projecteren op boven, de hemel – en dat er geen werkelijk ‘spreken van Boven’, dat wil zeggen Gods woord of hemelse boodschap, bestaat. Wanneer mensen aan God denken, aan Jezus, aan engelen, pakken ze menselijke eigenschappen en vergroten die uit. Ze stellen zich de moreel meest hoogstaande mensen...
Read More407. Een nieuw kerstverhaal
In de afgelopen weken besteedde ik aandacht aan Richard Wagners operacyclus Der Ring des Nibelungen. Het spoor van Wagners muzikale thema’s volgend beschreef ik hoe Natuur, Macht, Heldendom en Liefde zich in vier opera’s ontwikkelen en hoe Wagner daarmee de geschiedenis (en het heden) van de mensheid kenschetst. Vandaag wil ik de analyse van de Ring afronden met een soort van moraal en betogen dat Wagners verhaal de status van kerst- of nieuwjaarsverhaal verdient – dat de sage van Wotan, Alberich, Brünnhilde en Siegfried het verdient om elke winterzonnewende verteld te...
Read More406. Transformerende liefde
Als sluitstuk van een analyse van Richard Wagners Ring des Nibelungen wil ik vandaag de finale van dat werk bespreken en beschrijven hoe Wagner de dilemma’s die in vier opera’s gegroeid zijn aan het eind (gedeeltelijk) oplost. We kwamen de vorige keer, bij de schets van Liefde in de Ring, op een punt dat alles verloren leek. In deel 1, zijn de liefde van Alberich voor de Rijndochters en van reus Fasolt voor liefdesgodin Freia al op een deceptie uitgelopen, wat leidt tot een afzweren van liefde en een strijd om de macht. De goden van Walhalla die daarbij een tegenwicht moeten...
Read More405. Liefde’s teloorgang
De afgelopen weken heb ik geanalyseerd hoe het heldenverhaal van Brünnhilde, Siegfried, Wotan en Alberich in Richard Wagners Der Ring des Nibelungen een licht werpt op de huidige maatschappelijke probemen en hoe Wagner ons leert met macht en ressentiment om te gaan. De vorige keer verkenden we de ontwikkelingen van Liefde in de Ring, en moesten helaas constateren dat de muzikale en dramatische ontwikkelingen van dit thema doodlopen in deel vier, Götterdämmerung. Begonnen als een thema verbonden aan liefdesgodin Freia werd het leitmotiv beïnvloed door de afgewezen liefde van Alberich en reus...
Read More404. Liefde en macht
In de afgelopen weken heb ik geanalyseerd hoe in Richard Wagners Der Ring des Nibelungen macht wordt geportretteerd, met name in de muzikale ontwikkelingen van de thema’s van twee soorten macht – statusmacht en representatiemacht, gesymboliseerd door respectievelijk dwerg Alberich en oppergod Wotan. Tegenover de macht plaatst Wagner Liefde, maar dan niet in de zin van Love Conquers All. Liefde in de Ring is een gecompliceerd fenomeen dat veel vermag, maar niet alles goed maakt. Er is liefde tussen vader en dochter, broer en zus, mens en god, moeder en ongeboren zoon. En deze...
Read More401. Een nieuw verhaal
De afgelopen weken – en jaren – heb ik het fenomeen van ressentiment onderzocht, en zijn worteling in statusangst – dat weer geworteld is in schaarste, die weer op machtsstrijd berust. Tegelijk heb ik onderzocht of oude en nieuwe heldenverhalen ons een uitweg bieden en een richting wijzen hoe we uit de fuik van macht, schaarste, statusangst en ressentiment kunnen ontsnappen. In de komende weken wil ik gaan proberen die draden te verbinden en een nieuw verhaal te schetsen, een filosofie van ontsnapping en verlossing. In de analyses van ressentiment, macht en schaarste hebben...
Read MoreGeef een filosofisch gesprek cadeau!
